Steigers spelen een essentiële rol binnen de bouw en industrie. Zonder steigers zou werken op hoogte vaak onmogelijk of onveilig zijn. Een goed opgebouwde steiger biedt niet alleen een stabiele en veilige werkplek, maar vergemakkelijkt ook het uitvoeren van werkzaamheden. Tegelijkertijd brengt het opbouwen, gebruiken en afbreken van een steiger bepaalde risico’s met zich mee. Veelvoorkomende gevaren zijn onder meer:
vallen van hoogte tijdens het werk
geraakt of bekneld raken door materialen of materieel
valpartijen bij het beklimmen of afdalen
ongelukken tijdens het laden en lossen van onderdelen
het ontbreken van voldoende vluchtroutes om de werkplek tijdig te kunnen verlaten
Niet alleen steigerbouwers en gebruikers lopen gevaar; ook omstanders kunnen getroffen worden door een onjuiste of instabiele constructie. Voorbeelden hiervan zijn:
instorten of omvallen door een verkeerd ontwerp, een foutieve montage of overbelasting
vallende voorwerpen of materiaal vanaf de steiger
De veiligheid van een steiger wordt in hoge mate bepaald door vier aspecten:
Voorbereiding – zorg voor juiste berekeningen, duidelijke tekeningen en materialen van goede kwaliteit.
Materiaalkeuze – gebruik uitsluitend geschikte onderdelen die passen bij de toepassing.
Montage – bouw de steiger volledig en nauwkeurig volgens de juiste methode.
Gebruik – houd rekening met de maximale belasting en voorkom ongeautoriseerde aanpassingen.
Wanneer op deze punten zorgvuldig wordt gehandeld, neemt de kans op incidenten aanzienlijk af en blijft de omgeving veilig.
Naast de veiligheidsrisico’s zijn er ook gezondheidsrisico’s, vooral voor monteurs die vaak zwaar moeten tillen. Goede logistiek, zoals efficiënte aan- en afvoer van materialen, kan de fysieke belasting sterk verminderen en bijdragen aan gezonder werken.
Bij de bouw en het gebruik van steigers zijn verschillende partijen betrokken. Samen dragen zij verantwoordelijkheid voor de veiligheid en gezondheid van werknemers en omgeving. Vaak gaat het om een keten van taken, waarbij één organisatie meerdere rollen kan vervullen – zeker bij kleinere bedrijven.
Opdrachtgever van het bouwwerk
Degene die het project laat uitvoeren. Hij moet zorgen dat het ontwerp veilig uitvoerbaar is, en dat risico’s vooraf worden geïnventariseerd en beperkt.
Aangewezen uitvoerende partij (aannemer)
Deze partij coördineert de werkzaamheden op de bouwplaats. Dat betekent ook dat het gebruik en de inzet van de steiger goed afgestemd moet zijn op de werkzaamheden van alle betrokken bedrijven.
Steigerconstructeur
Verantwoordelijk voor berekeningen en tekeningen wanneer een steiger niet binnen de standaardconfiguratie valt. Wordt meestal ingeschakeld door een steigerbouwer of leverancier.
Opdrachtgever van het steigerbouwbedrijf
Dat kan de hoofdaannemer, een onderaannemer of de opdrachtgever van het project zijn.
Leverancier
Zorgt voor steigermateriaal dat voldoet aan de geldende normen. Als de leverancier ook de montage uitvoert, vallen daar extra verantwoordelijkheden onder.
Steigerbouwbedrijf
Bouwt de steiger en moet zorgen dat deze veilig en geschikt is voor gebruik. Het bedrijf moet gekwalificeerde monteurs inzetten en maatregelen treffen om ongelukken voor werknemers en derden te voorkomen.
Toezichthouder steigerbouw
Een deskundige die namens het steigerbouwbedrijf leiding geeft aan op- en afbouw, en toeziet op de veiligheid tijdens deze werkzaamheden.
Gebruikers van de steiger
Bijvoorbeeld aannemers, onderaannemers of zelfstandigen die de steiger inzetten voor hun werk. Zij moeten controleren of de steiger veilig is vrijgegeven en regelmatig wordt geïnspecteerd.
Toezichthouder steigergebruik
Een aangewezen deskundige die toezicht houdt tijdens het gebruik, inspecties uitvoert en corrigerend optreedt bij onveilige situaties.
Werknemers
Medewerkers, uitzendkrachten, stagiairs of ingehuurde zelfstandigen die op de steiger werken. Zij moeten arbeidsmiddelen en PBM’s correct gebruiken, beveiligingen intact laten, meewerken aan instructies en gevaren melden.
De verantwoordelijkheden komen voort uit de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling. De Arbeidsinspectie houdt toezicht en kan bij overtredingen boetes opleggen of, bij ernstige zaken, strafrechtelijke vervolging starten. Daarbij kan niet alleen de werkgever, maar ook andere betrokkenen zoals een constructeur of leverancier aansprakelijk worden gesteld als sprake is van schuld of nalatigheid.
Kort gezegd: iedere partij die bij steigerbouw betrokken is – van opdrachtgever tot werknemer – heeft een eigen rol in het waarborgen van de veiligheid. Alleen wanneer alle schakels hun verantwoordelijkheid nemen, kan veilig met steigers worden gewerkt.
Sinds de herziening van de Arbowet in 2007 zijn werkgevers en werknemers zelf meer verantwoordelijk gemaakt voor het invullen van hun arbobeleid. De overheid legt alleen nog doelvoorschriften vast: het minimale beschermingsniveau dat altijd moet worden gegarandeerd. Hoe bedrijven dit concreet invullen, bepalen zij zelf – bij voorkeur vastgelegd in een arbocatalogus. Hierin staan gezamenlijke afspraken van werkgevers en werknemers over veilige werkmethoden, technieken en richtlijnen.
Voor de steigersector zijn deze afspraken samengebracht in een uniforme leidraad. Brancheorganisaties en betrokken partijen hebben hiervoor de Richtlijn Steigers opgesteld. Dit document bundelt de relevante wet- en regelgeving en vertaalt deze naar de praktijk van de bouw- en industrieomgeving.
De richtlijn is bedoeld voor alle partijen die betrokken zijn bij steigerbouw en -gebruik, zoals:
steigerbouwbedrijven en leveranciers
bouw- en installatiebedrijven
zelfstandigen (zzp’ers)
opdrachtgevers in diverse sectoren, zoals industrie, energie en petrochemie
Het document biedt duidelijke en uniforme informatie over alle aspecten die bij stalen steigers komen kijken, waaronder:
verschillende typen steigers en hun toepassingen
onderdelen, constructie en belasting
berekeningen, tekeningen en rekenregels
ondergrond, verankering en draagvermogen van vloeren
veiligheid bij montage, demontage en gebruik
inspectie, oplevering en toezicht
De richtlijn richt zich in hoofdzaak op staande stalen steigers. Andere constructies kunnen vaak volgens dezelfde principes worden beoordeeld, maar enkele toepassingen zijn uitgezonderd. Zo gelden voor ondersteuningsconstructies, tenten of overkappingen van steigermateriaal aparte regels. Ook aluminium rolsteigers vallen buiten de scope van dit document.
De kern van de richtlijn is het voorkomen van gevaarlijke situaties, het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en het bevorderen van kwalitatief hoogwaardige en gebruiksvriendelijke steigerbouw.
Dit hoofdstuk laat de vier meest voorkomende steigertypes zien (zie figuur 2.1.11 t/m 2.1.14) en in welke varianten ze kunnen worden toegepast. Tevens worden de onderdelen van een steiger benoemd. Voor de omschrijving per onderdeel, zie hoofdstuk 8 Termen en definities. De bijbehorende normen zijn vermeld in hoofdstuk 9 Voorschriften, normen en literatuur.
Een steiger kent vele toepassingsmogelijkheden. Figuur 2.1.2 geeft een schematisch overzicht van de meest voorkomende toepassingen. Dit met de kanttekening dat de Richtlijn Steigers zich in hoofdzaak richt op de gevelsteiger.
Een steiger kan uit vele onderdelen bestaan. Figuur 2.1.3 laat zien welke dat zijn. Het uniform benoemen ervan is noodzakelijk om misverstanden te voorkomen.
Sterkte, stijfheid en stabiliteit van een steiger moeten gedurende montage, gebruik, aanpassing en demontage continue gewaarborgd zijn. Door een sterkte- en stabiliteitsberekening van de constructie, in combinatie met een degelijk werkplan voor montage tot en met demontage, kan een goede borging tot stand komen.
Het montagebedrijf dient zich er van te vergewissen dat de deugdelijkheid van de constructie gedurende de montage en de demontage te allen tijde gewaarborgd is. Tijdens de gebruiksfase is dat de taak van de opdrachtgever/gebruiker.
Opmerkingen.
Hieronder wordt een beheerst borgingsproces beschreven.
De configuratie bepaalt hierbij in welke mate er inspanningen nodig zijn om een speciale berekening en tekening door een constructeur te laten opstellen. De diverse steigerconfiguraties kunnen als volgt worden getypeerd:
| A | Standaardconfiguraties volgens de Richtlijn Steigers |
| B | Gestandaardiseerde bedrijfs- en fabrikantconfiguraties |
| C | Afwijkende configuraties |
A. Standaardconfiguraties B. Gestandaardiseerde bedrijfsconfiguraties Gestandaardiseerde fabrikantconfiguraties Gestandaardiseerde bedrijfsconfiguraties C. Afwijkende configuraties |
Steigers zijn bouwwerken met een bepaalde moeilijkheidsgraad. De moeilijkheidsgraad is afhankelijk van configuratie en uitvoering-aspecten en dus zeker niet louter van de grootte van de steiger. Zo kan een kleine steiger heel moeilijk zijn, terwijl een grote steiger eenvoudig kan zijn.
De moeilijkheidsgraad dient op de tekening of andere visualisatie van de te bouwen steigerconstructie te worden vermeld. Voor gestandaardiseerde configuratiesmoet dit vooraf gebeurd zijn. Voor afwijkende configuraties dient de bepaling van de moeilijkheidsgraad door een constructeur te gebeuren.
De moeilijkheidsgraad bepaalt de bevoegdheden en verantwoordelijkheden binnen het gehele proces van ontwerp tot demontage van de steiger om een voldoende borging te bewerkstelligen Het is noodzakelijk de benodigde borgingsmaatregelen behorende bij de moeilijkheidsgraad zoals vermeld op tekening of andere visualisatiewijze van de steigerconstructie te respecteren
Kenmerken van de moeilijkheidsgraad en van de daarbij behorende borgingsmaatregelen
Voor de vaststelling van het de moeilijkheidsgraad is het noodzakelijk om de verschillende kenmerken te benoemen. De benoemde kenmerken moeten worden gezien als indicatief, er bestaat altijd een mogelijkheid dat deze niet volledig aansluiten op de werkelijkheid. In het algemeen wordt de moeilijkheidsgraad door de constructeur bepaald.
Kenmerken:
Borging:
Kenmerken:
Borging:
Kenmerken:
Borging:
Kenmerken zijn o.a.:
Overige kenmerken die van toepassing kunnen zijn:
Borging:
Opmerking.
In afwijkende situaties kan gestart worden vanuit een basisontwerp dat aanwezig moet zijn. Het vervolg van het ontwerpproces mag dan parallel lopen aan de montage. Hierbij wordt gedurende het proces continu bepaald of de sterkte, stabiliteit en stijfheid van de constructie gewaarborgd blijven. In deze gevallen moet de constructeur daarbij voortdurend betrokken zijn. In een dergelijke situatie dient vooraf, middels bijvoorbeeld een TRA, te worden vastgesteld hoe dit proces zal gaan verlopen.
Het montagebedrijf is er voor verantwoordelijk dat de moeilijkheidsgraad (zie fig.2.2.31) van de configuratie op de visualisatie (tekening, schets, schema enz.) wordt vermeld. Het montagebedrijf houdt zich aan die indeling (qua moeilijkheidsgraad) en is verantwoordelijk voor de borging van de deugdelijkheid van de constructie tot en met de oplevering.
Voordat een configuratie in gebruik genomen kan worden doorloopt deze 4 fases, te weten:
Deze fases worden uitgebreid behandeld in de Richtlijn Steigers onder de genoemde hoofdstukken.
Afhankelijk van de moeilijkheidsgraad zijn deze fases meer of minder omvattend, één en ander geheel passend bij de betreffende constructie. Om deze fases zelfstandig uit te kunnen voeren voor de diverse configuraties dient men te beschikken over de juiste, aantoonbare, competenties. De benodigde competenties worden in hoofdstuk 7 van de Richtlijn Steigers gekoppeld aan de diverse voorkomende functies. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de constructeur niet behandeld wordt, hiervoor wordt verwezen naar de desbetreffende HBO opleiding.
In onderstaande tabel wordt weergegeven welke functies bevoegd zijn om de verschillende fases te kunnen uitvoeren en verantwoorden.
| Moeilijkheids-graad | Configuraties* | Ontwerp | Voorbereiding | Montage | Oplevering | Visualisatie | Borging |
| functie | functie | functie | functie | ||||
| 1 | A | ** | M | HM/M | M1 | Uitvoeringstekening of principe schets, evt. handmatig | TRA/werkplan |
| 2 | B | ** | M1 | M1 | M1 | Uitvoeringstekening of principe schets | TRA/werkplan |
| 3 | A,B met afwijking. C | C | C | M1 | M1 V | Werktekening met benodigde aanzichten en snedes. Visuele weergave of beschrijving van afwijking | TRA/werkplan Schriftelijke goedkeuring constructeur. Statische berekening |
| 4 | C | C | C | M1 | M1*** + C V + C | Werktekening met benodigde aanzichten en snedes; extra detail onderstopping, ankers en bijzondere aandachtspunten | TRA/werkplan. Statische berekening |
*) de constructeur is bevoegd om een andere configuratie te koppelen aan de desbetreffende moeilijkheidsgraad
**) Bestaand ontwerp
***) M1 = 1e Monteur met minimaal 5 jaar ervaring én Steigerinspecteur
Er wordt in de Richtlijn Steigers onderscheid gemaakt tussen drie bouwvormen
Tabellen voor staanderafstanden
In figuur 2.3 is een aantal steigeruitvoeringen weergegeven die niet vallen onder een van de standaardconfiguraties en daarom complexe configuraties worden genoemd. In verband met de complexiteit van deze steigers dient bij de beoordeling hiervan extra aandacht te worden besteed door de constructeur. Bijkomend kunnen omgevingsfactoren grote invloed hebben op de integriteit van de steiger. Onderstaande lijst is dus slechts een hulpmiddel bij de beoordeling en niet limitatief. Gebruik hierbij altijd de juiste deskundigheid.
*) Opmerking bij regel 4: tekening en berekening niet nodig als het een standaardconfiguratie betreft..
| Aandachtspunten complexe configuraties zijn onder andere | ||
geometrie | 1 | Steiger hoger dan 24 meter (vloerhoogte) |
| 2 | Slaghoogte groter dan 2,20 meter | |
| 3 | Staanderafstanden groter dan 2,60 m | |
| 4 | Steiger voorzien van vloerverbreding d.m.v. uitbouwconsoles *) zie opmerking hierboven | |
| 5 | Gevel/objectsteiger breder dan 1,60m (exclusief uitbouwconsole) | |
belasting | 6 | Steiger met vloerbelasting hoger dan 3 kN/m2 |
| 7 | Per steigervak is de belasting meer dan één vol belaste vloer. | |
| 8 | Steiger ingericht voor hijswerkzaamheden, hijslast groter dan 200 kg | |
| 9 | Beklede steiger (vergroting windvangend oppervlak door bv. zeilen, krimpfolie, netten of steigerkap) | |
| 10 | Steiger waaraan goederen-, personen-, personen/goederenlift is verankerd | |
| 11 | Voorzieningen aan de steiger (bijvoorbeeld stortkoker) | |
| 12 | Dynamisch belaste steiger (bv. door mechanisch transport, aggregaat of compressor op de steiger) | |
toepassing | 13 | Gevel / objectsteiger (voor zover niet gestandaardiseerd binnen RS, par 2.2.3 ) |
| 14 | Ondersteuningssteiger | |
| 15 | Hangsteiger | |
| 16 | Uitbouwsteiger | |
| 17 | Uitsteeksteiger | |
| 18 | Doorgang, overbrugging of loopbrug met overspanning groter dan 6 meter | |
| 19 | Vrijstaande steiger | |
| 20 | Verplaatsbare steigerconstructie (hijsbaar, verrijdbaar enz.) | |
omgeving | 21 | Steiger op afwijkende ondergrond, zoals hellingen steiler dan 1:10, daken, stromend water, pontons etc. |
| 22 | Steiger met openbare toegankelijkheid / evenementen | |
| 23 | Voor gevel/object- en metselsteiger: ander verankeringpatroon dan aangegeven in par 2.2. “standaardconfiguratie” | |
| 24 | Gevel/objectsteiger voor open constructie | |
| Figuur 2.3 Aandachtspunten unieke steigers | ||
De vorige paragrafen gingen over criteria voor steigerontwerp. Deze paragraaf betreft de situatie dat een steigerontwerp niet kan worden gezien als een standaardconfiguratie. Er moet dan door middel van een statische analyse worden aangetoond dat het ontwerp voldoende zekerheid biedt tegen bezwijken.
In deze analyse moeten de rekenregels uit deze paragraaf worden gehanteerd. Deze sluiten grotendeels aan bij de Europese normenserie EN 12800, die op hun beurt zijn afgeleid van de Eurocode 3. Omwille van een betere aansluiting op de steigerbouwpraktijk in Nederland is in de Richtlijn Steigers op enkele punten afgeweken van genoemde normen.
Let op: Bij een metselsteiger (betrouwbaar*) geldt één vloer 100% belast en één vloer 50% belast.
*) Betrouwbaar: alle uitgangspunten van de opdrachtgever betreffende gebruik en toepassing zijn bekend en worden verwerkt in het ontwerp en de berekening van de steiger. Indien niet betrouwbaar: niet alle uitgangspunten van de opdrachtgever zijn bekend. In ontwerp en berekening moet één extra vloer meegenomen worden met 50% belasting. Deze 50% extra mag niet benut worden.
Deze rekenregels zijn door TNO Bouw en Ondergrond getoetst en akkoord bevonden. Zie de hierna volgende notitie d.d. 8 juni 2006 (figuur 2.4). De rekenregels bieden daarmee een waarborg voor een voldoende zekerheidsniveau van het steigerontwerp.
* Dit geldt alleen voor metselsteigers
** Voor windbelasting van meer dan twee achter elkaar liggende steigervlakken wordt verwezen naar TNO rapport 2007-D-R1302/B “Windbelasting op grote steigers”. Dit rapport is te vinden op de website www.richtlijnsteigers.nl onder de menukeuze “Veel gestelde vragen”.
De steigerconstructie moet in de meeste gevallen worden geanalyseerd volgens een 2e orde, niet-lineaire berekening overeenkomstig de normenserie EN 12810 en EN 12811. Hanteer in deze berekening bij voorkeur een 3D model van de steiger. Kies je toch voor een 2D model, dan moet de interactie van de geanalyseerde vlakken op elkaar worden meegenomen in de berekening.
Het is toegestaan om een eenvoudige 1e orde knikberekening uit te voeren, maar alleen als wordt voldaan aan de randvoorwaarden die in het stroomschema zijn weergegeven. Zo’n berekening kan met de hand worden gedaan, dus zonder gebruik van een computer.
Het stroomschema in figuur 2.4.1¹ geeft de keuzemogelijkheden in rekenmethoden weer.
Een 2e orde-berekening moet met de PC worden uitgevoerd, door middel van een eindige elementenberekening. Hiervoor zijn verschillende staafwerkprogrammas’s in de markt beschikbaar.
Speciaal voor steigerbouw is er één onder de naam “SCIA Engineer-scaffolding”, waarin de voor steigers specifieke functionaliteiten zijn opgenomen. De rekenregels uit par. 2.4 zijn hierin grotendeels ingebracht.
De uitgangspunten en voorwaarden voor een 2e orde-berekening zijn in het stroomschema weergegeven. Deze rekenwijze voorspelt het statisch gedrag van de steiger nauwkeurig, maar vereist van de constructeur en de controlerende instantie een hoog kennisniveau (HBO-niveau).
Zoals gezegd kan een 1e orde-berekening worden gemaakt zonder gebruik van PC en staafwerkprogramma. Bij een eenvoudige 1e orde-berekening wordt de draagkracht van de steigerconstructie getoetst door middel van een knikberekening. In deze paragraaf zijn rekenvoorbeelden opgenomen.
De voorspelling van het krachtenspel in de constructie is bij deze rekenmethode minder nauwkeurig dan bij een 2e orde-berekening. Dit komt omdat in een 1e orde-berekening niet alle factoren worden meegenomen die van invloed zijn op het statisch gedrag van de steigerconstructie. Bij een 1e orde-berekening wordt een eenvoudiger mechanicamodel gehanteerd, met uitgangspunten aan de conservatieve kant. Dit impliceert een grotere veiligheidsmarge in de berekening.
Daarom leidt een 1e orde-berekening in het algemeen tot een minder economisch ontwerp van de steigerconstructie vanwege meer materiaal en/of arbeid. Maar nogmaals: een 1e orde-berekening mag niet worden toegepast als deze mogelijkheid niet door het stroomschema volgens figuur 2.4.1¹ wordt geboden.
Enkele voorbeelden waarbij een eenvoudige 1e orde berekening niet is toegestaan:
Er moet dan een 2e orde-berekening worden gemaakt.
Bij 1e orde rekenen is het van belang om een vereenvoudigd mechanicamodel op te stellen waarbij:
Ten aanzien van stabiliteit zijn er 3 typen steigerconstructies te onderscheiden:
Een geschoorde of gesteunde constructie is stijf in ieder vlak. Daarom mag de inwendige stabiliteit worden gecontroleerd voor de onvervormde constructie. Dit noemen we een 1e orde berekening.
Figuren 2.4.31 tot en met 2.4.38 geven acht voorbeelden van geschoorde / gesteunde en ongeschoorde steigerconstructies, die al dan niet volgens een 1e orde berekening mogen worden getoetst. Tevens wordt hier aangegeven hoe de kniklengte kan worden bepaald.
 Figuur 2.4.3.1 Voorbeeld: toetsen volgens 1e orde berekening niet toegestaan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Omdat niet voor alle vlakken wordt voldaan aan de randvoorwaarden mag deze configuratie niet met een 1e orde berekening worden getoetst.
 Figuur 2.4.3.2 Voorbeeld: toetsen volgens 1e orde berekening niet toegestaan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Omdat niet voor alle vlakken wordt voldaan aan de randvoorwaarden mag deze configuratie niet met een 1e orde berekening worden getoetst.
 Figuur 2.4.3.3 Voorbeeld: toetsen volgens 1e orde berekening toegestaan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Omdat hier voor alle vlakken wordt voldaan aan de randvoorwaarden mag deze configuratie met een 1e orde berekening worden getoetst
 Figuur 2.4.3.4 Voorbeeld: toetsen volgens 1e orde berekening niet toegestaan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Omdat niet voor alle vlakken wordt voldaan aan de randvoorwaarden mag deze configuratie niet met een 1e orde berekening worden getoetst.
 Figuur 2.4.3.5 Voorbeeld: toetsen volgens 1e orde berekening niet toegestaan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Omdat niet voor alle vlakken wordt voldaan aan de randvoorwaarden mag deze configuratie niet met een 1e orde berekening worden getoetst.
 Figuur 2.4.3.6 Voorbeeld: toetsen volgens 1e orde berekening toegestaan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Omdat hier voor alle vlakken wordt voldaan aan de randvoorwaarden mag deze configuratie met een 1e orde berekening worden getoetst.
 Figuur 2.4.3.7 Voorbeeld: toetsen volgens 1e orde berekening toegestaan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Omdat hier voor alle vlakken wordt voldaan aan de randvoorwaarden mag deze configuratie met een 1e orde berekening worden getoetst.
 Figuur 2.4.3.8 Voorbeeld: toetsen volgens 1e orde berekening toegestaan | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Omdat hier voor alle vlakken wordt voldaan aan de randvoorwaarden mag deze configuratie met een 1e orde berekening worden getoetst.
Bij een 1e orde berekening kan de toelaatbare knikkracht in de staander worden bepaald, dmv een standaard knikberekening. De toegestane knikkracht voor standaard steigerbuis is in Rekenvoorbeeld 1 berekend. Figuur 2.4.39 toont voor een aantal kniklengten de toegestane knikkracht. Afhankelijk van de situatie en/of bouwvorm moeten op deze knikkrachten nog reductiefactoren worden toegepast.
| Kniklengte λy;buc | Slankheid λy | Slankheid λy;rel | ω y;buc | Knikkracht N c;s;d |
| 1000 mm | 63 | 0,67 | 0,8008 | 80,3 kN |
| 2000 mm | 125 | 1,33 | 0,4088 | 39,5 kN |
| 3000 mm | 188 | 2,00 | 0,2081 | 20,1 kN |
| 4000 mm | 250 | 2,66 | 0,1231 | 11,9 kN |
| Figuur 2.4.39 Toegestane knikkracht (designwaarde) in de staander als functie van de kniklengte | ||||
Voor steigers die buiten staan (en dus onderhevig zijn aan windbelasting) moet op de toegestane knikkracht een reductiefactor volgens figuur 2.4.310 worden toegepast. Dit als compensatie voor de verminderde draagkracht van de staander als gevolg van wind.
| Reductiefactor knikkracht staander t.g.v. windbelasting | Onbekleed | Bekleed met netten > 50% doorlaatbaar | |||
| Kniklengte [m] | Knikkracht [kN] | Staanderafstand ≤ 1,80 m | Staanderafstand > 1,80 m | Staanderafstand ≤ 1,80 m | Staanderafstand > 1,80 m |
| 1 | 80,3 | 0,95 | |||
| 2 | 39,5 | 0,8 | |||
| 3 | 20,1 | 0,8 | 0,7 | 0,7 | 0,5 |
| 4 | 11,9 | 0,6 | 0,4 | 0,4 | 0,0 |
| Figuur 2.4.310 Reductiefactor knikkracht staander als gevolg van windbelasting | |||||
Wordt een uitbouw toegepast, dan moet er een reductiefactor volgens figuur 2.4.311 worden toegepast. Dit om het daardoor in de staander ontstane extra moment mee te nemen.
| Reductiefactor knikkracht staander t.g.v. uitbouwconsole | Uitbouw ≤ 40 cm | Uitbouw ≤ 70 cm | |||
| Kniklengte [m] | Knikkracht [kN] | Staanderafstand ≤ 1,80 m | Staanderafstand > 1,80 m | Staanderafstand ≤ 1,80 m | Staanderafstand > 1,80 m |
| 1 | 80,3 | 0,8 | 0,7 | 0,5 | 0,3 |
| 2 | 39,5 | ||||
| 3 | 20,1 | ||||
| 4 | 11,9 | ||||
|
Uitbouw < 40 cm |
≤ 30 cm Uitbouw < 70 cm | |||
| Figuur 2.4.311 Reductiefactor knikkracht staander als gevolg van uitbouwconsole | |||||
In plaats van het gebruik van deze conservatieve reductiefactoren mag ook een “berekening met de hand” worden uitgevoerd overeenkomstig TGB (NEN 6770:1997). Vanzelfsprekend dienen hierbij de randvoorwaarden volgens de rekenregels van paragraaf 2.4 te worden gehanteerd. Zie Rekenvoorbeeld 2.
De draagkracht van de verankeringen moet separaat worden getoetst. Zie hiervoor paragraaf 3.3.
| Rekenvoorbeeld 1 – 1e orde berekening (met behulp van tabellen uit paragraaf 4.3) Staanderbelasting |
| We gaan er in dit voorbeeld van uit dat de steigers in de figuren 2.4.31 t/m 2.4.38 zijn voorzien van 2 houten werkvloeren (op respectievelijk 2 m+ en 4 m+), met een kantplank en dubbele leuning (niet getekend). Slaghoogte bedraagt 2 m, vaklengte 2 m, breedte 1,5 m. Steiger conform belastingklasse 4: 3,00 kN/m² Dan gelden voor een gevelsteiger conform figuur 2.4.33 voor staander A-3 de waarden genoemd in figuur 2.4.312.In dit voorbeeld wordt aan de binnenstaander een uitbouw van 30 cm gerekend, met een nuttige belasting van 3,00 kN/m². Voor staander B2 in figuur 2.4.37 gelden de waarden genoemd in figuur 2.4.313. |
| Omschrijving | lengte (m) | breedte / (m) | aantal (%) | aantal (st) | gewicht | eigen gewicht | nuttige | ||||||||
| belasting | |||||||||||||||
| Staanders | : | 6 | x | 1 | x | 100 % | x | 1 | x | 50 | N/m | = | 300 | N | |
| Liggers 2 m | : | 2 | x | 2 | x | 50 % | x | 3 | x | 50 | N/m | = | 300 | N | |
| Liggers 1,5 m | : | 1,5 | x | 1 | x | 50 % | x | 3 | x | 50 | N/m | = | 113 | N | |
| Hor. diagonaal | : | 2,5 | x | 1 | x | 50 % | x | 3 | x | 50 | N/m | = | 188 | N | |
| Kortelingen | : | 1,5 | x | 2 | x | 50 % | x | 2 | x | 50 | N/m | = | 150 | N | |
| Vloer | : | 2 | x | 1,5 | x | 50 % | x | 2 | x | 300 | N/m² | = | 900 | N | |
| Uitbouw | : | 2 | x | 0,3 | x | 100 % | x | 2 | x | 300 | N/m² | = | 360 | N | |
| Vloerbelasting | : | 2 | x | 1,5 | x | 50 % | x | 1,5 | x | 3000 | N/m² | = | 6750 N | ||
| Uitbouw | : | 2 | x | 0,3 | x | 100 % | x | 1,5 | x | 3000 | N/m² | = | 2700 N | ||
| ——— | ——– | ||||||||||||||
| 2310 | N | 9450 N | |||||||||||||
| 2,3 | kN | 9,45 kN | |||||||||||||
| Belastingfactoren | 1,2 | x | 1,5 x | ||||||||||||
| 2,8 | 14,2 | ||||||||||||||
| Totaal | : | Fb3;d | = | 17,0 | kN | ||||||||||
Figuur 2.4.312 Rekenvoorbeeld voor staander A3 in figuur 2.4.33
Noot: Bij verwijzing naar TGB normen mogen vergelijkbare Eurocodes toepast worden, zolang een vergelijkbaar veiligheidsniveau gehandhaafd blijft.
| Omschrijving | lengte (m) | breedte / (m) | aantal (%) | aantal (st) | gewicht | eigen gewicht | nuttige | ||||||||
| belasting | |||||||||||||||
| Staanders | : | 6 | x | 1 | x | 100 % | x | 1 | x | 50 | N/m | = | 300 | N | |
| Liggers 2 m | : | 2 | x | 2 | x | 50 % | x | 3 | x | 50 | N/m | = | 300 | N | |
| Liggers 1,5 m | : | 1,5 | x | 1 | x | 50 % | x | 3 | x | 50 | N/m | = | 113 | N | |
| Leuning 2 m | : | 2 | x | 2 | x | 100 % | x | 2 | x | 50 | N/m | = | 400 | N | |
| Kantplank | : | 2 | x | 1 | x | 100 % | x | 2 | x | 60 | N/m | = | 240 | N | |
| Kortelingen | : | 1,5 | x | 2 | x | 50 % | x | 2 | x | 50 | N/m² | = | 150 | N | |
| Vloer | : | 2 | x | 1,5 | x | 50 % | x | 2 | x | 300 | N/m² | = | 900 | N | |
| Vloerbelasting | : | 2 | x | 1,5 | x | 50 % | x | 1,5 | x | 3000 | N/m² | = | 6750 N | ||
| ——— | ——– | ||||||||||||||
| 2403 | N | 6750 N | |||||||||||||
| 2,4 | kN | 6,8 kN | |||||||||||||
| Belastingfactoren | 1,2 | x | 1,5 x | ||||||||||||
| 2,9 | 10,1 | ||||||||||||||
| Totaal | : | Fb3;d | = | 13,0 | kN | ||||||||||
Figuur 2.4.313 Rekenvoorbeeld voor staander B2 in figuur 2.4.37
Doorsnede-eigenschappen:
| Buis Φ 48,3 x 3,2 mm A = 453 mm² Wx;el = 4800 mm³ Wx;pl = 6520 mm³ | S235JRG2 | fy;rep = 235 N/mm² | NEN-EN 39 |
Controle knik in gedrukte buis (volgens NEN 6770, hoofdstuk 12).
Voor slaghoogte 2 m geldt:
Designwaarde knikkracht = Nc;u;d x ωy;buc = 96,7 x 0,4088 = 39,5 kN
Op vergelijkbare wijze is de knikkracht bepaald bij andere staanderlengtes (zie figuur 2.4.39).
| Staander | Fu;d | knik-lengte | design knikkracht volgens tabel 2.4.39 | reductie wind volgens tabel 2.4.310 | reductie uitbouw volgens tabel 2.4.311 |
| Fu;d;red | Toetsing |
| 2.4.33-A3 | 17,0 kN | 2 m | 39,5 kN | x 0,8 | x 0,7 | = | 22,1 kN | Voldoet |
| 2.4.37-B2 | 13,0 kN | 4 m | 11,9 kN | x 0,4 | – | = | 4,8 kN | Voldoet niet |
Figuur 2.4.314 Toetsing staanderbelastingen
Genoemde staanders zijn maatgevend, de overige staanders worden even zwaar of minder belast.
| Rekenvoorbeeld 2 – 1e orde berekening (met behulp van NEN 6770) |
 |
Figuur 2.4.315 Rekenvoorbeeld 2: 1e orde berekening met behulp van NEN 6770
Voor ruimtesteigers gelden dezelfde uitgangspunten als voor gevel-/objectsteigers, met de kanttekening dat ieder vlak in iedere richting bekeken moet worden of dat voldoet aan de voorwaarden van een geschoorde/gesteunde constructie. Daarbij kunnen ook combinaties van figuren 2.4.31 t/m 2.4.38 ontstaan.
Zogenaamde enkele steigers kunnen nog worden toegepast onder voorwaarden dat:
Een tekening dient om de ideeën van leverancier, constructeur of ontwerper eenduidig vast te leggen. Voor reguliere steigers, binnen een van de standaardconfiguraties, is geen aanvullende tekening vereist, maar alle overige steigers moeten altijd op tekening zijn gezet. Tekeningen dienen bovendien als (onmisbare) informatiebron voor de steigerbouwers en voor degenen die zijn belast met toezicht en controle.
Enkele regels zijn:
Een technische tekening is op schaal getekende weergave van een ontwerp. Alle relevante materialen, maatvoering, schaal, relatie met omgeving, positionering, etc. zijn hierop aangegeven.
Alle informatie op de tekening heeft als doel om het ontwerp eenduidig vast te leggen zodat anderen de steiger volgens het oorspronkelijke ontwerp kunnen realiseren.
Een duidelijke, betrouwbare en complete technische tekening van een steiger is dus onmisbaar in het werkproces van monteren, toezicht en controle. Voor regulier steigerwerk (binnen de standaardconfiguratie van de Richtlijn Steigers) is geen aanvullende tekening vereist.
Voor gestandaardiseerd (complex) steigerwerk (binnen de standaardconfiguratie van leverancier of steigerbouwbedrijf) is een principetekening vereist. Het ontwerp is dan vastgelegd in zogenaamde datasheets waarin randvoorwaarden zijn aangegeven waaraan de steiger moet voldoen. Deze datasheets zijn geen werktekeningen, maar geven de marges aan waarbinnen de uitvoering van een steigerconstructie kan variëren om steeds een veilig resultaat op te leveren. Dit vergt enige vakkennis van toezichthouders en controleurs.
Voor niet gestandaardiseerd steigerwerk is altijd een separate, specifiek op een project gerichte tekening vereist. Omdat de omgeving waarin een steiger wordt gemonteerd een grote invloed heeft op de wijze van bouwen is het belangrijk dat relevante informatie daarvan op tekening wordt aangegeven.
Afhankelijk van de complexiteit van de steiger en omgeving kan het noodzakelijk zijn om details uitte werken of de gehele tekening gedetailleerd uit te voeren (bijvoorbeeld schaal 1:50 of 1:20). Over het algemeen is schaal 1:100 ruim voldoende voor steigerwerk, niet alle details hoeven telkens te worden aangegeven.
Een steiger bestaat uit meerdere vlakke vakwerken of raamwerken die repeterend zijn in zowel hoogte als lengte en breedte. Het is in het algemeen voldoende om alleen de maatgevende vlakken op tekening aan te geven. Indien vlakken onderling veel afwijken moeten deze ofwel separaat worden getekend ofwel dienen de onderlinge afwijkingen eenduidig te worden aangegeven.
Minimaal noodzakelijk voor een technische tekening van een steiger:
Opmerking: In sommige gevallen kan volstaan worden met bijvoorbeeld een staanderplan en dwarsdoorsnede met aanvullende tekst waarin het niet getekende vlak wordt gedefinieerd.
Afhankelijk van de complexiteit kunnen meer doorsneden worden getekend, bijvoorbeeld elk
verankeringniveau, vloerplan per elevatie, etc.
Diagonalen zijn onmisbaar in de steigerbouw. Deze worden in principe alleen in de verticale vlakken gemonteerd. Omdat het voor steigers logischer is (en ook gewenst) om meerdere horizontale vlakken te tekenen dan meerdere verticale vlakken dienen de verticale diagonalen ook in de horizontale vlakken schematisch te worden aangegeven (zie voorbeeldtekening fig. 2.5.1).
De richting van diagonalen (of schoren) is praktisch van ondergeschikt belang. In die gevallen waarin de richting van diagonalen maatgevend is dient dit op tekening te worden aangegeven. Ter aanvulling op een technische tekening van een steiger:
Extra teksten op tekening zijn uiteraard alleen ter verduidelijking als de gebruiker de taal machtig is. Probeer om die reden zoveel mogelijk met symbolen te verduidelijken.
Voor het tekenen van steigers wordt bij voorkeur schaal 1:100 (1 op 100) gebruikt. Dat is gebruikersvriendelijk, immers één centimeter vertegenwoordigt één meter. Voor sommige onderdelen zijn echter afwijkende schalen gewenst. Zie hiervoor figuur 2.5.2.
| Schaal 1:100 | Schaal 1:50 | Schaal 1:20 of 1:10 |
| Staanderplan | Indien meer details zichtbaar moeten zijn, zoals koppelingen en specifieke aansluitingen | Voor details, zoals verankeringen, specifieke aansluitingen |
| Aanzichten | ||
| Doorsneden |
Figuur 2.5.2 Voorkeursschalen
Elke tekening moet in de rechter benedenhoek worden voorzien van een titelblok. Dit titelblok moet minimaal de volgende informatie bevatten:
Het begrip status verdient nadere uitleg. Zie hiervoor figuur 2.5.3.
| Status | Omschrijving |
| CONCEPT of TER CONTROLE | Tekening geeft globale afmetingen en verhoudingen aan. De tekening wordt gebruikt als “praatplaatje” of bijvoorbeeld ten behoeve van calculatie. |
| PRINCIPE | Tekening geeft de belangrijkste principes aan waar de steiger aan moet voldoen.Wordt gebruikt voor bijvoorbeeld hijsconstructies, overbruggingen, etc.Een standaardconfiguratie of datasheet kan bijvoorbeeld gelden als een principe-tekening. In een principetekening wordt de omgeving doorgaans niet of schematisch aangegeven. |
| UITVOERING of DEFINITIEF | Tekening is geschikt voor uitvoering. Alle relevante omgeving is getekend, lokale afwijkingen binnen de op tekening aangegeven toleranties zijn toegestaan.Denk hierbij aan verwisselen vakmaten (h.o.h. afstand staanders) onderling of toepassing van een kleinere vakmaat.Vooral van toepassing als omgeving niet exact bekend is (industrie)Indien gewenst kan een “as built” tekening worden gemaakt. Zie opmerking hieronder. |
| UITVOERING of DEFINITIEF | Tekening is geschikt voor uitvoering. Geen enkele afwijking op tekening is toegestaan. Voor steigers alleen te gebruiken bij bijvoorbeeld ondersteuningen, steigerwerk in besloten ruimten, etc. waarbij de tolerantie in uitvoering klein is (ca. 1-3cm) |
Figuur 2.5.3 Omschrijving van verschillende soorten status
Opmerking: Een steigertekening moet tenminste DEFINITIEF zijn ten tijde van oplevering van de steiger. De afname-inspectie of opleveringskeuring moet verwijzen naar de tekening. Eventuele afwijkingen van tekening en benodigde beheersmaatregelen moeten in de rapportage van de opleveringskeuring worden aangegeven. Zie ook 5.4 OPLEVERINGSPROCEDURE.
Een tekening moet een legenda of renvooi bevatten van de gebruikte symbolen en materialen. De voorbeeldtekening van figuur 2.5.1 geeft aan in de rechter bovenhoek hoe zo’n renvooi er uit kan zien. Een renvooi verschilt per steigersysteem, de gebruikte symbolen kunnen we standaardiseren. Om uniformiteit te waarborgen hieronder een voorstel voor de belangrijkste symbolen:
Opmerking: Aanbeveling om de met (*) aangemerkte items uniform toe te passen in de branche. Overige items zijn slechts voorbeelden.
Een tekening van een steiger is een belangrijk document. De hierop weergegeven informatie moet volledig zijn. Om die volledigheid te bereiken kan een hulpmiddel in de vorm van een checklist nuttig zijn.
| Checklist voor een werktekening | ||
| Gegevens | Toelichting | |
| 1. | Toegepast steigersysteem | Zie legenda of renvooi |
| 2. | Bovenaanzicht, doorsnede(n) en zonodig details en andere aanzichten | – Met volledige maatvoering van in ieder geval steigerbreedte, staanderafstand en slaghoogte – Geen informatie die voor de steiger niet relevant is |
| 3. | Hoogte maaiveld en eventueel peilmaten van vertrekniveau van de steiger als dat niet het maaiveld is | Inzicht in hoogte steiger ten opzichte van de omgeving |
| 4. | Soort onderstoppingsmateriaal / ondergrond | Indien nodig detailtekening maken |
| 5. | Maatvoering om steiger uit te kunnen zetten vanuit gevel of bestaande constructie | Bij voorkeur met detailtekening |
| 6. | Verankeringspatroon | Aangeven in maatgevende doorsnede |
| 7. | Type verankering | Indien nodig detailtekening maken |
| 8. | Schoor- of diagonalenpatroon | Aangeven in maatgevende doorsnede. Indien nodig met montagedetails |
| 9. | Aantal vloeren | Locatie vloeren aangeven. |
| 10. | Belastingklasse en maximaal aantal gelijktijdig te belasten vloeren | Indien nodig met tekst benadrukken op tekening |
| 11. | Bekleed / onbekleed en zo ja met – netten 50% – netten 90% – zeil / folie – anders | Alleen indien van toepassing. |
| 12. | Staanderbelasting: – op de ondergrond – op belendende bebouwing (daken, luifels, constructies, bordessen, e.d.) | Vermelden of dat in- of exclusief veiligheidsfactoren is. F-rep = representatieve waarde (excl. belastingfactor). |
| 13. | Maximale verankeringkracht | Vermelden of dat in- of exclusief veiligheidsfactoren is. |
| 14. | Situatie en werkadres | Situatieschets voorzien van noordpijl of windroos |
| 15. | Voorwaarden waarin andere partijen moeten voorzien (meestal opdrachtgever) | – Draagkrachtige ondergrond – Vlak en opgeruimd – Doorstempeling. |
| 16. | Toegepaste symbolen met verklaring | Zie legenda of renvooi. |
| 17. | Titelblok in de rechter benedenhoek | Zie voor de op te nemen informatie paragraaf 5.5. Geef in het titelblok of elders aan of de tekening ter controle (CONCEPT) of definitief (PRINCIPE, UITVOERING) is |
| 18. | Tolerantie aangegeven op tekening | Afhankelijk van toepassing en omgeving |
| 19. | Materiaalstaat | Indien het steigermateriaal per tekening wordt aangeleverd |
| Figuur 2.5.5 Checklist steigertekening | ||
Een steiger bevat in de regel één of meer werkvloeren. De gebruiker moet vooraf aangeven wat de te verwachten optredende belasting is, bijvoorbeeld in een programma van eisen (zie par. 6.1 Afspraken met gebruikers). Normaliter moet rekening worden gehouden met werkzaamheden (= vloerbelasting) op slechts één vloer van de steiger.
Figuur 3.1.1 geeft in 6 klassen de bijbehorende toelaatbare belastingen op werkvloeren aan. Deze is afkomstig uit NEN-EN 12811. Bij het ontwerpen van een steiger moet dus één van deze klassen worden gekozen. De diverse klassen zijn afgestemd op de praktijk en zijn in Europees verband vastgesteld. De gebruiker kan een klasse kiezen die overeenkomt met zijn behoeften.
Soorten vloerbelasting
Onder vloerbelasting wordt verstaan: een veranderlijke belasting veroorzaakt door:
Het is op basis van de volgende gegevens vrij eenvoudig vast te stellen in welke klasse een steiger moet worden uitgevoerd, door een optelsom te maken van:
Overbelasting is één van de belangrijkste oorzaken van het bezwijken van een steiger en dient dus nadrukkelijk te worden voorkomen.
VOORBEELD KLASSE 4 STEIGER (ZIE FIGUUR 3.1.2)
| Gegevens: | Maximale vloerbelasting : 3 kN/m2 = 300 kg/m2. Vloeroppervlakte: A = 1,2m x 1,8m = 2,16 m2 Maximaal toegelaten belasting: 300 kg/m2 x 2,16 m2 = 648 kg/vloerdeel Maximaal toegelaten belasting op deeloppervlakte Ac = 0,4 x A = 0,4 x 2,16 = 0,86 m2 : 500 kg/m2 |
| Berekening: | In het voorbeeld heeft men: één persoon: 100 kg speciekuip 0,6 m: 140 kg een werkvoorraad bakstenen 0,7 m x1,2m; 200 stuks x 1,8 kg = 360 kg |
| Controle: | 100 kg + 140 kg + 360 kg = 600 kg < 648 kg Voldoet! |
| Controle deeloppervlakte: | De maximale belasting van een deeloppervlak voor een klasse 4 -steiger is 5 kN/m2 of 500 kg/m2 |
| Voorraad stenen: | oppervlakte: 0,7m x 1,2 m = 0,84 m2. belasting: 360 kg / 0,84 m2 = 429 kg/m2. controle: 429 kg/m2 < 500 kg/m2 Voldoet! |
| Speciekuip: | oppervlakte: 0,28 m2 belasting: 140 kg / 0,28 m2 = 500 kg/m2 controle: 500 kg/m2= 500 kg/m2 Voldoet! |
Een vloer in een steiger van klasse 2 (globaal: 1,50 kN/m² gelijkmatig verdeeld) moet ook een puntlast kunnen weerstaan van 1,00 kN op een oppervlak van 0,20 x 0,20 m (zie figuur 3.1.1). Maar indien in deze steiger bijvoorbeeld stalen vlonders zijn toegepast leidt een lokaal hogere belasting, zowel lokaal als globaal, niet tot overschrijding van de toelaatbare waarden. Want deze vlonders voldoen aan een veel hogere belastingklasse. Je kunt dus op een steigervloer van stalen systeemvlonders gerust met drie man naast elkaar gaan staan, terwijl de steigerkaart/scafftag aangeeft dat de steiger slechts voldoet aan klasse 2.
Anderzijds en in aanvulling op par. 3.1.2 dient hier vermeld te worden dat de ontwerper van de steiger controleert of dat de werkelijke, hoge belasting op een deel van het vloeroppervlak niet tot overbelasting leidt van de individuele onderdelen (bijvoorbeeld het opvangen van het gewicht van de pallet bakstenen of de speciekuip op een klein vloeroppervlak, op de meest ongustige lokatie). Controle van de onderdelen dient aantoonbaar in de steigerberekening te worden uitgevoerd.
Bij een standaard gevel/-objectsteiger wordt er van uitgegaan dat één vloer wordt belast (volgens één van de klassen zoals in figuur 3.1.1. weergegeven). Bij een metselsteiger is het uitgangspunt dat een vloer wordt belast volgens klasse 4 van figuur 3.1.1 en de daarboven of daaronder liggende vloer met 50% van deze belasting. Indien meerdere vloeren worden belast, moet een opdrachtgever dit bij de aanvraag en opdrachtverstrekking duidelijk aangeven. De steiger wordt dan dienovereenkomst berekend en getekend.
Een uitbouwconsole (tussen de binnenstaander en de gevel) is bij een metselsteiger gebaseerd op belasting door personen (1,5 kN/m²). Materiaalopslag is hierbij niet toegestaan.
Tenzij door de opdrachtgever anders is aangegeven, kun je aannemen dat de gelijkmatig verdeelde belasting uit figuur 3.1.1 werkt op een oppervlakte van maximaal 6,00 m² op de hoofddraagconstructie. Dit in combinatie met een belasting van 0,75 kN/m² op het resterende oppervlak.
Een werkvloer bestaat uit één of meer vloerdelen die zelf een last kunnen dragen. Dit kunnen geprefabriceerde vloerdelen zijn zoals platforms en stalen systeemvlonders, die constructief in de gehele steiger kunnen worden meegenomen. De fabrikant geeft aan voor welke belastingklasse de prefab vloerelementen geschikt zijn. Dit kan ook zijn aangegeven op het platform zelf.
Er wordt ook vaak met houten steigerdelen gewerkt, opgelegd op kortelingen. De belastingklasse hiervan hangt af van de dikte van de steigerdelen en de kortelingafstand. Figuur 3.1.6 geeft een voorbeeld van steigerdelen met de afmeting 200 x 32 mm in een steiger bestaande uit buis en koppelingen.
| Maximum staanderafstand | Maximum steigerbreedte | Minimum aantal kortelingen tussen de staanders |
| 1,80 m | 1,50 m | 2 |
| 1,80 m | 1,30 m | 1 |
| Figuur 3.1.6 Aantal kortelingen bij houten steigerdelen 200 x 32 mm | ||
Ook dikkere steigerdelen, bijvoorbeeld van 200 x 50 mm, worden in Nederland gebruikt, bijvoorbeeld in de industrie. Staanderafstanden en aantal kortelingen zijn dan dienovereenkomstig aangepast, waarbij de maximale afstand tussen de staanders 1,80 m bedraagt.
Een steiger rust op de grond of op constructiedelen. Het is duidelijk dat de sterkte en stabiliteit van een steiger in grote mate afhankelijk zijn van de sterkte van de steunpunten. Er is een grote variëteit in ondergrond. Om er een aantal te noemen:
Voordat met het opbouwen van een steiger wordt begonnen dient de opdrachtgever te zorgen voor betrouwbare informatie over de draagkracht van de ondergrond of voor een specifieke berekening.
Dit hoofdstuk gaat grotendeels over een steigeropstelling op de grond, omdat daarin de meeste risico’s schuilen.
Staanders moeten altijd worden voorzien van een voetplaat of een voetspindel (zie figuur 3.2.1), tenzij aangetoond wordt dat de ondergrond draagkrachtig genoeg is. De voetplaat of voetspindel verdelen de staanderdruk over de oppervlakte van de ondergrond. En hieronder is altijd een onderstopping nodig, die de staanderbelasting spreidt naar de ondergrond tenzij wordt aangetoond dat de ondergrond voldoende draagkrachtig is.
Voor een schuine ondergrond tot een tot een helling van 1:10 (10 cm op 100 cm) worden wiggen of kantelvoetspindels gebruikt. Bij een grotere schuinte moeten de lokale krachtsoverdracht en de sterkte van de verschillende onderdelen worden berekend en gecontroleerd.
De staanderbelasting moet worden gespreid naar de ondergrond. Hoe dikker de bestrating of betonplaat des te groter is de spreiding.
Bij opstelling op het maaiveld bepaalt de dikte van de onderstopping, samen met de sterkte en stijfheid hiervan en de dikte van bijvoorbeeld de bestrating, de spreiding van de kracht in de onderliggende grond. Zie ook figuur 3.2.2¹.
Onderstaande figuur (3.2.2²) geeft vuistregels voor plaatsing van een steiger op maaiveld, met de kanttekening dat er onder de voetplaten altijd stophout moet worden aangebracht.
| Steigerhoogte | Ondergrond | Dikte | Opmerking |
| 0 – 24 m | Betonnen vloer op maaiveldniveau, al dan niet voorzien van wapeningsstaal | >10 cm | Geen probleem |
| 0 – 24 m | Stelconplaten (2 m x 2 m) | 11 – 14 cm | Geen probleem |
| 0 – 24 m | Betonklinkers | 10 cm | Geen probleem |
| 0 – 24 m | Houten draglineschotten | 10 – 15 cm | Geen probleem |
| >24 m |
|
| Berekening gewenst |
| 0 – 10 m | Stalen rijplaten | 0,5 – 1 cm | Geen probleem |
| > 10 m | Stalen rijplaten | 1 – 2 cm | Berekening gewenst |
| 0 – 10 m | Enkel stophout op ongeroerde grond | – | Geen probleem |
| > 10 m | Enkel stophout op ongeroerde grond | – | Berekening gewenst |
| 0 – 10 m | Enkel stophout op geroerde grond | – | Ondergrond verdichten (aantrillen) |
| > 10 m | Op geroerde grond altijd extra drukverdeling toepassen | Zie boven | Ondergrond verdichten, berekening gewenst |
| Figuur 3.2.2² Vuistregels voor ondergrond bij plaatsing steiger op maaiveld (tot 24 m hoogte) | |||
Wijkt de ondergrond hiervan af, dan moet er een controleberekening of een proefbelasting worden uitgevoerd.
Figuur 3.2.3 geeft een indicatie van de maximaal toelaatbare gronddruk op vaak voorkomende grondsoorten.
| Indicatie toelaatbare druk σd op bouwgrond in N/mm2 | |
| Grondsoort | σd N/mm2 |
| Ingewaterd zand van grondverbetering naar gelang van de dikte van de zandlaag en de draagkracht van de ondergrond | 0,05 – 0,1 |
| Vaste zandbodem, nabij riviermonden en zeearmen | 0,15 – 0,3 |
| Vaste zandbodem, op draagkrachtige onderlagen | 0,2 – 0,4 |
| Zeer vast zand op grote diepte onder maaiveld | 0,3 – 0,6 |
| Leemhoudende gronden | 0,08 – 0,16 |
| Kleilaag, op draagkrachtige onderlagen | 0,1 – 0,2 |
| Mergel | 0,3 – 0,8 |
| Zachte krijtlaag | 0,1 – 0,2 |
| Grindlaag, op draagkrachtige onderlagen | 0,3 – 0,8 |
| Niet-verweerde rotsgrond | 0,5 – 2,5 |
| Figuur 3.2.3 Indicatieve toelaatbare druk op bouwgrond | |
Wijkt de ondergrond hiervan af, dan moet er een controleberekening of een proefbelasting worden uitgevoerd.
Hierbij moet worden aangetekend dat deze informatie geen inzicht geeft in het zettingsgedrag van de ondergrond. Enkele voorbeelden van zettingsgedrag:
Figuur 3.2.4 geeft een indicatie van de staanderbelasting van verschillende steigersystemen. Er is hierbij uitgegaan van:
Onder voetplaten en voetspindels hoort stophout, met een minimale afmeting van 200 x 32 x 500 mm. Is de draagkracht van de grond twijfelachtig of is één stuk stophout niet sterk genoeg, werk dan met dubbel stophout, strak naast elkaar gelegd met daarop dwars stophout (eventueel twee lagen).
Figuur 3.2.5 laat zien dat de wijze van onderstoppen een grote invloed heeft op de optredende gronddruk.
Belangrijke aanvullende aspecten.
De diepte van de vaste zandlaag varieert nogal in Nederland. Op de Utrechtse Heuvelrug bevindt de Pleistocene zandlaag zich vrijwel op maaiveldniveau, terwijl deze in Zuid- en Noord Holland op ongeveer 20 meter diepte (- N.A.P.) ligt. Er zal dus vaak bodemonderzoek nodig zijn.
Een veel gebruikte terreinonderzoeksmethode is sonderen. Er wordt een conus met gestandaardiseerde afmetingen de grond ingedrukt. Hierbij wordt de weerstand van de ondergrond tegen indringing van de conuspunt gemeten. Afhankelijk van de soort sondering kan ook de wrijvingsweerstand langs een deel van de conusmantel worden gemeten.
Zet je de gemeten conusweerstand uit tegen de diepte dan ontstaat een sonderingsgrafiek (zie figuur 3.2.61). Deze vormt de basis voor de berekening van de ondergrond.
Handsondeerapparaat
De samenstelling van de bovenste grondlaag kan per locatie erg verschillen. Onderzoek daarnaar kan ook handmatig worden uitgevoerd. Het hiervoor in de markt zijnde sonderingsapparaat bestaat uit een sondeerconus met stang, druksensoren en een microprocessor die de metingen vastlegt (zie figuur 3.2.62).
Het apparaat wordt met de hand de grond ingedrukt. De diepte wordt bepaald door middel van een stalen referentieplaat waartegen ultrasone signalen worden weerkaatst. De uitgeoefende druk wordt bepaald door middel van sensoren. Dit is een betrouwbare manier om de indringingsweerstand van de toplaag van de grond tot 0,8 m diepte te meten. De meetresultaten kunnen direct op het apparaat worden afgelezen, en ook naar de computer worden overgezet.
Indicatieve methode
Is een handsondeerapparaat niet voorhanden, dan is er een eenvoudige alternatieve manier voor het onderzoeken van de bovenste laag (tot ongeveer 1 meter onder maaiveld). Dit gaat met een piketpaal van ongeveer 1 meter lang, met een doorsnede van 44 x 22 mm. Verricht hierbij de volgende handelingen:
Er is sprake van een voldoend dragende grond indien het gemiddeld aantal slagen per kalendering groter is dan vijf.
Om te beginnen moet een stalen bordes sterk genoeg zijn om een steiger te dragen.
Industriële bordessen zijn vaak berekend op een gelijkmatig verdeelde belasting van 5 kN//m² en/of een puntbelasting van 5 kN).
Het zal duidelijk zijn dat een bordes, berekend op een gelijkmatig verdeelde belasting van 5 kN/m², geen steiger kan dragen die is berekend op steigerklasse 4 (3 kN/m² op 1,5 vloer tegelijkertijd belast), maar bovendien zijn eigen gewicht op het bordes gaat afdragen.
De opdrachtgever moet aangeven hoe zwaar een bordes mag worden belast. Steigers die op stalen bordessen worden geplaatst behoeven (bij voorkeur dubbel) stophout, dat aan beide uiteinden draagt op de constructie, bijvoorbeeld op de bordesbalken (zie figuur 3.2.71). Afhankelijk van de belasting zal een zwaarder profiel (bijv. HEA-staalprofiel) moeten worden toegepast.
Een steiger draagt via de staanders een puntbelasting af naar de ondergrond. Dit afdragen moet gebeuren via:
Daarom is het meestal nodig het bordes te onderstempelen, onder het motto: bij twijfel altijd doorstempelen (zoals figuur 3.2.7³ aangeeft).
Maar let wel, doorstempelen kan ook gevaarlijk zijn. Een installatie, die uit bedrijf gaat, kan leiden tot temperatuurwisseling en daardoor uitzetten of krimpen, waardoor de stempels hun functie verliezen of zelfs kunnen bezwijken door overbelasting.
Voor steigers op balkons, vloeren, daken enz. gelden in feite dezelfde hoofdregels. De sterkte en stijfheid van dergelijke constructies moeten altijd door de opdrachtgever van het steigerbouwbedrijf worden gecontroleerd en voldoende bevonden.
Bijzondere aandacht is nodig bij het opstellen van steigers op kanaalplaatvloeren, ribcassettevloeren en andere constructies met een onregelmatige doorsnede of met holle ruimten.
Let op: De draagkracht van de ondergrond dient te allen tijde door de opdrachtgever van het steigerbouwbedrijf te worden aangegeven. In een aantal gevallen is niet de steiger, maar juist de ondergrond maatgevend.
Deze paragraaf uit de Richtlijn Steigers is samengesteld door de Vereniging van Steiger-, Hoogwerker- en Betonbekistingsbedrijven (VSB). Hij beschrijft het gebruik van ankers om steigers tegen een bouwconstructie te bevestigen en houdt rekening met de eisen zoals genoemd in de normen NEN-EN 12810 en EN 12811.
In gevallen dat een enkel anker niet kan worden aangebracht zoals op tekening of volgens de standaardconfiguratie is voorzien, moet de constructeur worden geraadpleegd om een verantwoorde oplossing te verkrijgen.
De stabiliteit van de steigerconstructie hangt onder meer af van de sterkte van de ankers waarmee de steiger is bevestigd. Omwille van de veiligheid moeten ankers correct worden gekozen en gemonteerd en, waar nodig, worden getest. Deze richtlijn beschrijft de factoren waar rekening mee moet worden gehouden om dit te bereiken. Hij is primair bedoeld voor ontwerpers en gebruikers van steigerconstructies zodat zij ankers en proefmethoden correct kunnen definiëren. Tot de doelgroep behoren ook monteurs; hen wordt uitgelegd hoe zij ankers correct kunnen aanbrengen en testen. Deze informatie wordt op eigen gezag verstrekt, maar als specifieke ankertypen worden besproken, hebben de gegevens van de betreffende fabrikant voorrang. De VSB aanvaardt geen aansprakelijkheid voor nadelige gevolgen die voortvloeien uit het aanhouden van deze richtlijn.
Gebruikte termen
Hieronder worden de voor verankeringen belangrijkste termen genoemd. Voor een compleet overzicht van de gebruikte termen verwijzen wij naar hoofdstuk 8 ”Termen en Definities”.
| Toegestane belasting (Ftoel) | De aanbevolen belasting die in de praktijk op een anker mag worden toegepast; het kan gaan om de door de fabrikant (of een instantie, bijvoorbeeld ETA) aanbevolen belasting. |
| Toegestane test belasting (Fwerk) | De belasting die via proeven ter plaatse is bepaald. |
| Ontwerpbelasting (Fontw) | De feitelijke rekenbelasting die op basis van het ontwerp op het anker wordt toegepast. Deze volgt uit de belastingen zoals genoemd in NEN-EN 12811 (inclusief belastingfactoren). |
| Anker | Een onderdeel dat in het bouwwerk wordt bevestigd om de noodzakelijke krachten tussen de steiger en het bouwwerk over te dragen. Het anker kan tijdelijk of blijvend in de constructie worden aangebracht. |
| Verankering | Combinatie van anker en verankeringsmiddel aan de steiger, die het mogelijk maakt om krachten uit de steiger af te dragen naar de achterliggende constructie (zie figuur 3.3). |
| Bouwwerk | Achterliggende constructie waarin (of aan) het anker wordt aangebracht (beton, metselwerk, staalconstructie, etc.) |
Doel van verankeringen van steigerconstructies
Het doel van verankeren van de steiger is:
Bij het kiezen van ankers voor het bevestigen van steigerconstructies moet rekening worden gehouden met de volgende aspecten:
Verbinding met de steiger
In het algemeen geldt dat de verbinding van het anker met de steiger in staat moet zijn om de ontwerpbelastingen over te kunnen dragen. Er bestaan verschillende typen verbindingen met de steiger, zoals een steigerbuis, schroefoogbouten, een steigerkoppeling aan de flens van een staalprofiel, enz.
Geschiktheid van het basismateriaal
Niet alle ankers kunnen in elk materiaal worden toegepast. Dit komt aan de orde in de beschrijving van de verschillende ankertypen. Maar let wel: de gegevens van de fabrikant hebben voorrang boven de informatie die in deze richtlijn wordt verstrekt.
Geschiktheid van de constructie
De bouwconstructie moet geschikt zijn om de belastingen op te vangen die door de steiger worden doorgegeven. Betonnen elementen die onderdeel uitmaken van de dragende structuur zijn over het algemeen geschikt. Gemetselde constructies kunnen geschikt zijn indien ze een belasting dragen, massief zijn (geen holtes hebben) en bestaan uit sterke metseleenheden met stevige metselvoegen. Spouwconstructies en bekledingspanelen zijn meestal te zwak om weerstand te bieden aan de heersende trek- en drukspanningen. Om te voorkomen dat constructies worden gebruikt die niet of onvoldoende dragend zijn, bijvoorbeeld onder vensters, balustrades en dergelijke, moet het advies van een bouwkundig constructeur worden ingewonnen.
De belastingen op verankeringen volgen uit de berekening volgens NEN-EN 12811, bij het normale gebruik van steigerconstructies (werksituatie en extreme windbelasting). Aanvullende, incidentele belastingen worden niet bestreken.
Stroomschema’s
Met behulp van de stroomschema’s A en B (op de volgende bladzijden) kan worden bepaald of een gekozen anker geschikt is voor een bepaalde steigerconstructie. A betreft belasting loodrecht op de gevel en B evenwijdig aan de gevel.
In de kaders wordt tevens verwezen naar de betreffende paragrafen waarin een en ander nader is beschreven.
Punten waarmee rekening moet worden gehouden:
De toegestane belasting van het gekozen anker moet gelijk zijn aan, of groter zijn dan de ontwerpbelasting. Is dit niet het geval, dan dient het aantal verankeringen dienovereenkomstig te worden verhoogd of een ander ankertype te worden gekozen.
De manier waarop belastingen via het verbindingsmiddel worden doorgegeven beïnvloedt de belasting op het anker. De capaciteit van de verankering varieert afhankelijk van de richting van de belasting en het ontwerp van anker en verbindingsmiddel.
De ontwerpbelasting volgt uit de statische berekening volgens de norm NEN-EN 12811. De meeste ankerfabrikanten noemen aanbevolen belastingen voor beton, en sommige voor andere basismaterialen. Bij de keuze van ankers kunnen deze belastingen in plaats van de werkbelasting worden gebruikt, mits het basismateriaal van de betreffende constructie minstens even sterk is als het genoemde materiaal.
Door fabrikanten genoemde belastingen voor beton mogen niet worden toegepast op metselwerk. Als er geen belastingsgegevens bestaan, of als er twijfel is over de sterkte van het basismateriaal (bijvoorbeeld bij metselwerk of oude beton), dan moeten eerst trekbelastingsproeven worden uitgevoerd; dit om de geschiktheid te bepalen en voor de betreffende constructie de toegestane belasting vast te stellen. Indien de toegestane belasting (hetzij zoals aangegeven door de fabrikant, hetzij bepaald d.m.v. proeven) kleiner is dan de werkbelasting, moet het aantal verankeringen dienovereenkomstig worden vergroot.
ETA-merk en CE
Veel ankers krijgen een ETA-merk (European Technical Approval) en CE-teken. Dit betekent dat de ankers in de meest strenge proefomstandigheden zijn getest. De belastingcapaciteiten die in de ETA’s worden genoemd, zijn gebaseerd op de uiterste grenstoestand met partiële veiligheidsfactoren zoals genoemd in de ETA. De waarden voor ankers verschillen per fabrikant (eventueel met ETA keuring).
Toetsingsregel
Toetsingsregel: | Fontw = Frep x γ ≤ Ftoel |
| waarin: | Fontw = ontwerpbelasting Frep = representatieve waarde van de belasting γ = belastingfactor Ftoel = toegestane belasting |
Belastingen kunnen op verschillende manieren op ankers aangrijpen, zoals trek, druk, afschuiving, buiging of een combinatie hiervan. De capaciteit kan hierdoor sterk variëren.
Belastingen aan de verankering
Belastingen kunnen vanuit de steigerconstructie via de verankeringen aan het bouwwerk worden afgedragen, zowel horizontaal als verticaal gericht.
Horizontale belastingen
Horizontale belastingen loodrecht op de gevel
 | Dit is de belangrijkste belasting waar de verankering mee te maken krijgt. Deze ontstaat voornamelijk door de winddruk of windzuiging die op de voor- of achterzijde van de steigerconstructie werkt, zodat de verankeringen ofwel druk of trek ondervinden. |
Horizontale belastingen evenwijdig aan de gevel
 | Deze vormen van horizontale belasting werken als afschuiving of buiging op de ankers. |
De hierna volgende figuren 3.3.2.21 t/m 3.3.2.26 geven aan op welke manieren de horizontale krachten evenwijdig aan de gevel kunnen worden opgenomen.
Enkele relevante aspecten:
Invloed van de afmetingen van het bouwwerk:
Torsie opnemen:
Buigend moment opnemen:
Ankerbuis aan binnen- en buitenstaander:
Wind op uiteinden steiger:
Verticale belastingen
 | Bij conventionele constructies wordt het gewicht van de steiger en van de materialen die zich erop bevinden door de staanders doorgegeven, zodat er door de koppelstukken geen verticale belasting aan de ankers wordt doorgegeven. Maar als een steiger door invloed van een slappe ondergrond verzakt kunnen ook verticale belastingen in de verankeringen optreden. Dit is te voorkomen door de ankerbuizen scharnierend aan te sluiten in verticale richting. |
Excentrische belastingen
Excentrische belastingen tussen de diverse onderdelen van de verankering (zie figuur 3.3.2.28) kunnen extra krachten in de ankers veroorzaken. Voorkom dit zoveel mogelijk.
Belastingen op ankers
1. Fontw / Ftoel ≤ 1
2. Vontw / Vtoel ≤ 1
3. (Fontw / Ftoel ) + ( Vontw / Vtoel ) ≤ 1,2
Waarin
Fontw (Vontw) = Ontwerp trek- (schuif-) belasting
Ftoel (Vtoel) = Toelaatbaar trek- (schuif-) belasting
Deze paragraaf beschrijft een aantal in de bouw veel toegepaste ankers, maar ook andere typen kunnen geschikt zijn. Figuur 3.3.3 geeft een schematisch overzicht. De genoemde trekwaarden zijn indicatief en moeten altijd worden geverifieerd. Ze moeten overeenstemmen met de door de fabrikant opgegeven waarden.
| Ankertype | Specificatie | Toelaatbaar (gebruikswaarde) | Voor- en nadelen / bijzonderheden |
Kunststof plug met schroefoogbout
 | – Nylon plug Ø
| – 4,1 kN in beton B25 (volgens bijv. Fischer verankering S14 ROE + GS12) | Voordelen: Nadelen: Algemeen: |
Kunststof plug met houtdraadbout 
| – Nylon plug Ø 8, 10, 12 en 14 mm
| – 2,1 kN in beton B25 (volgens bijv. Fischer verankering UX 12) | Voordelen: Nadelen: Algemeen: |
Keilbouthuls in combinatie met moer 
| – Anker Ø 8, 10, 12, 16, 20 en 24 mm
| – 5,0 kN in ongescheurd beton B25 (volgens bijv. Sormat verankering ES M8) | Voordelen: Nadelen: |
Doorsteekanker 
| – Bout/anker Ø M8, M10, M12, M16, M20 en M24 mm
| – 6,0 kN in gescheurd beton B25 (volgens bijv. Fischer verankering FAZ II 10) | Voordelen: Nadelen: |
| Figuur 3.3.3 Ankertypen | |||
Enkele andere ankertypen: chemische injectiemortelankers en capsule-ankers.
Voordelen:
Nadelen:
De hier besproken verankeringsmiddelen zijn de typen die meestal worden gebruikt en die (met de aangegeven specificaties) als geschikt worden beschouwd. Echter andere typen kunnen eveneens geschikt zijn. Het bouwwerk bepaalt het type van de verankering. We onderscheiden verankering aan:
Figuur 3.3.41 laat een aantal voorbeelden zien.
Verankeringsbuis met opgelaste plaat (in beton of metselwerk). | Verankeringsbuis met opgelaste haakpen | Verankeringsbuis met opgelaste plaat en draadeind |
Bevestigen aan ondergrond met:  | (in beton, schoon metselwerk of vliesgevel; in combinatie met een voldoend lange schroefoogbout)  | (in beton of metselwerk door isolatie + stucwerk heen; in combinatie met schroefhuls of keilbouthuls)  |
Nadeel: | Nadelen: | Nadelen: |
Verankeringsbuis met steigerkoppeling + L-beugel (in beton of metselwerk) | Ligger van systeemsteiger (in beton of metselwerk; in combinatie met schroefoogbout) | Verankeringsbuis met balkhaakkoppelingen (aan de flens van bijvoorbeeld een HEA-profiel) |
Bevestigen aan ondergrond met:  | (in beton, schoon metselwerk of vliesgevel; in combinatie met een voldoend lange schroefoogbout)  | (in beton of metselwerk door isolatie + stucwerk heen; in combinatie met schroefhuls of keilbouthuls)  |
| Nadelen: | Nadeel: |
| Figuur 3.3.41 Voorbeelden van achterconstructies en verankeringsmiddelen | ||
Enkele andere manieren van verankering zijn:
– met een V-anker (figuur 3.3.42)
– aan ingeklemde schroefstempels in sparingen (figuur 3.3.43) of tussenvloeren.
Omdat de laatst genoemde methode valt of staat bij de mate van inklemming van de stempel en de sterkte van de stempelbuis zelf (knik) slechts incidenteel toegestaan bij steigers tot 12 m.
.
De verankeringsbuizen dienen zoveel mogelijk aan de staanders te worden gemonteerd, en wel zo dicht mogelijk bij een knooppunt (≤ 20 cm, zie figuur 3.3.51). Indien een verankeringsbuis niet dichtbij een knooppunt aan een staander wordt gemonteerd kan hierdoor een extra groot buigend moment in de staander optreden.
Verankering aan liggers
Indien een verankeringsbuis op de liggers wordt gemonteerd moet de ligger met koppeling voldoende capaciteit hebben om de belasting over te kunnen dragen. Het is niet op alle steigersystemen toegestaan om op de ligger te verankeren. Raadpleeg de leverancier van het steigermateriaal of het steigermontagebedrijf.
De maximale horizontale en verticale afstand tussen de verankeringen wordt door statische berekening bepaald. De standaard verankeringspatronen zoals bijvoorbeeld door de leverancier of constructeur worden opgegeven zijn gebaseerd op een steigerhoogte tot maximaal circa 24 meter.
De eerste en laatste staander zijn altijd verankerd evenals de laatste slag. Hoekstaanders van twee elkaar snijdende steigervlakken blijven daarbij buiten beschouwing.
In figuur 2.2.61 is een aantal verankeringspatronen als standaardconfiguratie Richtlijn Steigers opgegeven. Die, en de voorbeelden in deze paragraaf zijn uitdrukkelijk bedoeld voor gevel/ objectsteigers in de bouw. Als deze patronen mogelijk zijn, hoeft er niet apart te worden gerekend.
Bij afwijkende verankeringspatronen moet er altijd een berekening worden gemaakt.
Een voorbeeld van een standaard verankeringspatroon voor een steiger in klasse 4 is (zie figuur 3.3.52):
Andere verankeringspatronen
Het verankeringspatroon heeft een grote invloed op de kniklengte van de staanders. Afwijkende verankeringspatronen hebben consequenties voor de bouwhoogte van de steiger. Om dezelfde bouwhoogte te behouden kunnen dan één of meer onderstaande maatregelen noodzakelijk zijn:
Voor een steiger in klasse 2 is het mogelijk een ander verankeringspatroon te kiezen.
De grootte van de horizontale belasting en het aantal en de plaats van de verankeringen bepalen de krachten per verankering. Toepassing van een 2-slag standaard verankeringspatroon betekent een groot aantal verankeringen op een regelmatige plaats. De krachten worden dan ook regelmatig naar het bouwwerk afgedragen, waarbij de optredende krachten per verankering relatief laag zijn.
Voorbeeld volgens NEN-EN 12811: per verankering ca. 8 m2 steigerfront tot 24 m hoogte, onbekleed steiger.
F-anker = ψt x Cs x Cf x A-netto x q x γf;q
waarbij:
| ψt = 0,7 | standtijdfactor |
| Cs = 0,67 | factor voor doorlaatbaarheid van de gevel; 50% open gevel |
| Cf = 1,3 | aërodynamische krachtcoëfficiënt |
| A-netto = 2 m2 | windvangendoppervlakte ca. 25% van 8 m2 = 2 m2 |
| q = 1,21 kN/m2 | de extreme waarde van de stuwdruk volgens tabel 10 NEN 6702, gebied I bebouwd en H = 24 m |
| γf;q = 1,5 | belastingfactor |
Bij afwijkende verankeringspatronen kunnen de ankerkrachten aanzienlijk hoger worden. | |
Als in de praktijk wordt afgeweken van het standaard verankeringspatroon wordt dus één van de stabiliteitsvoorwaarden gewijzigd en moeten de gevolgen hiervan nader worden onderzocht.
De verankeringsmogelijkheden aan een gebouw (of achterliggende constructie) worden vaak bepaald door de constructie van het gebouw en de bouwmethode. Vaak is standaard verankeren niet mogelijk, bijvoorbeeld in geval van:
Daar waar een verankering van de steiger nodig is, maar niet mogelijk blijkt, moet altijd een alternatieve oplossing worden gezocht. Enkele voorbeelden:
Ankers moeten volgens de instructies van de fabrikant worden gemonteerd. Belangrijke aspecten zijn:
Afmetingen van het gat
Gatdiameter en gatdiepte moeten ervoor zorgen dat het anker functioneert en zich dus volgens verwachting gedraagt. Een en ander moet volgens tekening en/of instructie door de fabrikant worden aangegeven.
Ankers dichtbij randen en onderlinge ankerafstand
Bij bevestiging dichtbij randen moeten de aanbevelingen van de ankerfabrikant worden opgevolgd. Dit geldt ook voor de ruimte tussen de ankers als ze in paren of groepen worden gebruikt. Sommige fabrikanten doen geen aanbevelingen voor de criteria bij metselwerk. Bij het ontbreken van deze informatie moeten ankers zich minimaal één metseleenheid van de rand bevinden; bij metselwerk is dit minstens 300 mm. De onderlinge afstand tussen ankers, als ze in paren of groepen worden gebruikt, moet zodanig worden gekozen dat twee ankers niet in dezelfde, maar in twee naast elkaar liggende metselstenen worden gemonteerd.
Als er in metselwerk wordt geboord, moet het anker zich in het vaste gedeelte van de steen bevinden, dus niet in de voeg (zie fig. 3.3.71). Als het metselwerk is bepleisterd, dan moet de plaats van de stenen worden bepaald door pleisterwerk te verwijderen of door testgaten te boren. Indien ankers niet in de stenen zelf mogen worden aangebracht, bijvoorbeeld volgens een eis van de opdrachtgever, dan kan voor de navolgende methode worden gekozen, mits de verantwoordelijke bouwkundige en de fabrikant daarmee instemmen.
Bij het bepalen van de inbeddiepte moet de dikte van het pleisterwerk buiten beschouwing worden gelaten. Er moet dus onder het pleisterwerk sprake zijn van volledige inbeddiepte.
Proeven ter plaatse kunnen om drie redenen nodig zijn:
Alle hier beschreven proeven op ankers zijn trekproeven. Schuifproeven kunnen nodig zijn als er van het betreffende basismateriaal geen aanbevolen schuifbelastingen beschikbaar zijn. In dat geval moet de fabrikant worden geraadpleegd.
Inleidende proeven
Als er twijfel bestaat over de geschiktheid van het anker of de toegestane belastingcapaciteit voor een bepaald basismateriaal moeten er inleidende proeven worden uitgevoerd.
De testankers worden uitgevoerd in hetzelfde basismateriaal, maar niet op de plaats waar later de ankers worden gesitueerd. Testankers mogen dus niet als echte ankers worden gebruikt.
De beproevingscriteria zijn:
Belastingsproeven
De beproevingscriteria zijn:
Uitvoering
De proeven moeten door terzake deskundige personen worden uitgevoerd en bij voorkeur niet door degene die de ankers heeft aangebracht.
| Totaal aantal ankers in project | Totaal aantal verplichte testen |
| 0 – 60 | 3 |
| 61 – 100 | 5 |
| 101 – 120 | 6 |
| 121 – 140 | 7 |
| 141 – 160 | 9 |
| 181 – 200 | 10 |
| 201 – 220 | 11 |
| 221 – 240 | 12 |
| 241 – 260 | 13 |
| Figuur 3.3.8¹ Minimaal aantal beproevingen | |
De uitvoeringscriteria zijn:
Bijvoorbeeld door de poten van de brug niet te laten rusten op de metseleenheid (een steen) waarin wordt beproefd. Figuur 3.3.8² geeft een proefopstelling weer;
Raadpleeg bij hergebruik van ankers altijd de fabrikant. Indien hergebruik mogelijk is, dan zijn daar altijd voorwaarden aan verbonden:
Veel ankers zijn van koolstofstaal en gaan roesten, zelfs als ze zijn verzinkt. Daardoor wordt de sterkte van het anker geleidelijk kleiner. Dit speelt ook als een uitstekende schroefdraad gelijk met het oppervlak wordt afgezaagd. Niet alleen lelijke roestvlekken/-strepen op de gevel zijn daarvan het gevolg, maar uiteindelijk kan dit euvel ook leiden tot scheuren van het betreffende constructie-element.
Dit kan worden voorkomen door toepassing van roestvaststaal, kunststof of rubber. Of van ankers die kunnen worden verwijderd, waarna alleen het expansie-element in de constructie achterblijft. Het gat moet dan met een geschikte mortel worden opgevuld.
Een vrijstaande steiger is niet verankerd en staat vrij in het werkveld. De stabiliteit (zijn vermogen om horizontale belastingen op te kunnen nemen zonder te kantelen of te verschuiven) wordt ontleend aan meerdere factoren:
Zie onderstaande figuur 3.3.101. of klik hier om deze te downloaden.
Verder moeten passende maatregelen worden genomen als de steiger onbeheerd achtergelaten wordt tijdens (de-)montage of gebruik. De stabiliteit van vrijstaande steigers moet te allen tijde gewaarborgd zijn. In veel gevallen kunnen ze als een standaardconfiguratie (zie par. 2.2) worden vastgelegd. Om de stabiliteit van vrijstaande steigers te verhogen is er een aantal alternatieven:
Opmerking: Voor de veiligheid buiten gebruik kunnen bijzondere beheersmaatregelen getroffen worden. Zie figuur 3.3.101
Steunberen
Als verankeren niet mogelijk is, kan de stabiliteit van de steiger verkregen worden door de basis te verbreden. De steiger kan (plaatselijk of over de gehele lengte) verbreed worden. Dan spreekt men van steunberen (zie figuur 3.3.102). Stabiliteit wordt dan ontleend aan het eigen gewicht van de steiger (voor ruimtesteiger ca. 5 kg/m3). Vaak is het eigen gewicht van de steiger zelf niet toereikend.
Ballast
Een andere manier om de stabiliteit van een steiger te garanderen is voldoende ballast aan te brengen (zie figuur 3.3.103). Let wel op de volgende punten:
Tuien
Een laatste manier om de stabiliteit van een steiger te garanderen is tuien met staalkabels (zie figuur 3.3.104;). Let hierbij op de volgende punten:
Het windvangend oppervlak van een steiger bedraagt bij een gevel/-objectsteiger met vloeren circa 25% en bij een ruimtesteiger circa 40% van het uitwendig ingesloten oppervlak.
Bij aanbrengen van bekleding op de steiger kan het windvangend oppervlak toenemen tot 100%. Dit is afhankelijk van het materiaal dat wordt gekozen:
Zeilen 100%
Gaasdoek 90/10 90%
Gaasdoek 60/40 60%
Gaasdoek 50/50 50%
Zie over dit onderwerp ook paragraaf 4.5 Afdichten en bekleden.
Het “standaard” verankeringspatroon is dan vanzelfsprekend niet meer van toepassing. Er zijn dan extra of zwaardere verankeringen nodig. De overdracht van windbelasting door de steiger naar de verankeringen moet door de steigerconstructeur in zijn berekening worden meegenomen. Ook een controle van achterliggende constructie is noodzakelijk. Dit is een taak van de opdrachtgever van de steigerbouwer.
Storm
Na een storm moeten steiger en verankeringen altijd worden gecontroleerd door de deskundig toezichthouder steigergebruik.
Zie over dit onderwerp ook paragraaf 6.2 Weersomstandigheden.
De omgeving van een steiger bepaalt voor een deel de te nemen maatregelen. Het gaat om maatregelen aan de steiger zelf of in de omgeving daarvan. De belangrijkste gevaren betreffen:
| Relatie werkhoogte en breedte veiligheidszone | |||
| Werkhoogte (m) | Veiligheidszone (m) | Werkhoogte (m) | Veiligheidszone (m) |
| 10 | 3,00 | 90 | 11,00 |
| 15 | 3,50 | 100 | 12,00 |
| 20 | 4,00 | 110 | 13,00 |
| 30 | 5,00 | 120 | 14,00 |
| 40 | 6,00 | 130 | 15,00 |
| 50 | 7,00 | 140 | 16,00 |
| Figuur 3.4.1 Veiligheidszone naast steiger | |||
.
Terreinen zijn soms moeilijk begaanbaar doordat op verschillende plaatsen graafwerk voor komt of wateroverlast. De wijze van aan- en afvoer van bouwmaterialen is vaak te verbeteren, maar dat is niet altijd makkelijk. Bij nieuwbouw kun je in de regel vooraf maatregelen nemen, maar bij “shutdowns” in de industrie en in de renovatiesector heb je meer met de bestaande omgeving te maken. Er bestaat hier een grotere kans op knelpunten. Goede transportwegen, voldoende opslagruimte en een draagkrachtige ondergrond zijn voorwaarden voor mechanisch transport van steigermateriaal. Maak daarover vooraf goede afspraken met de opdrachtgever, bij voorkeur aan de hand van een tekening van de bouwplaatsinrichting. Het is in veel gevallen al voldoende om de werkzaamheden goed op elkaar af te stemmen, door bijvoorbeeld de volgende maatregelen te nemen:
Dit maakt steigerbouw efficiënter en ook minder fysiek belastend. Dit laatste aspect komt in paragraaf 5.2 “Fysieke belasting” aan de orde.
Gebruik waar dit redelijkerwijs mogelijk is mechanische transportmiddelen, voor zowel het horizontale als het verticale transport op de bouwplaats. Die middelen zijn er in overvloed. Denk aan hijskraan, heftruck, verreiker, shovel, trekker, platte materiaalwagen, diverse soorten liften en takels. Het A-blad Steigerbouw van Volandis gaat ook op transport in.
Het eerder genoemde los- en stapelplan beschrijft de volgende elementen:
Het is belangrijk dat opdrachtgever en opdrachtnemer bij het bepalen van de omvang van een steiger dezelfde begrippen en meetmethoden hanteren. Steigers kunnen op drie manieren worden afgerekend:
Werken met een totaalprijs is alleen mogelijk indien de door het steigerbedrijf uit te voeren werkzaamheden en de huurperiode vooraf bekend zijn en duidelijk zijn vastgelegd. Zo’n “lumpsum” bevat de totaalprijs voor arbeid, huur en bijkomende kosten, zoals vrachtkosten.
Het werk kan worden opgedeeld in meetbare deelopdrachten, zodat er naarmate het werk vordert kan worden gefactureerd.
Meer- en minderwerk kan worden verrekend op basis van een vooraf overeen te komen prijs per eenheid, bijvoorbeeld per m² of m³ steiger, voor montage, demontage en huur (per week of dag). Voor aanpassingen van een steiger kan worden gekozen voor werken in regie.
Als van te voren nog niet bekend is wat de werkzaamheden zulllen inhouden, hoe de steiger er precies uit moet komen te zien en ook niet hoe lang hij moet blijven staan, is het beter een contract af te sluiten op basis van meetbare prestatie-eenheden, ook wel “unit rates” genoemd. Dit systeem voorkomt misverstanden tussen opdrachtgever en steigerbouwbedrijf. Het is een rekenmethode per m³ steiger, gebaseerd op de “Rewin Nap Dace” voor de industrie, die eenheid brengt in de wildgroei van afrekensystemen. Een goed hulpmiddel hierbij is het boekje “Unit rates Steigers” (zie hoofdstuk 9 Voorschriften, normen en literatuur). Dit boekje beschrijft eenduidig welke onderdelen en voorzieningen in een m³ steiger zijn opgenomen en hoe de steiger moet worden opgemeten en afgerekend.
In de bouwnijverheid wordt een rekenmethode per m² gehanteerd, maar het systeem is nog niet zo helder gedefinieerd en zo goed ingevoerd als het “unit rates”- systeem in de industrie. Het zou veel misverstanden voorkomen als dit wel de standaardmethode zou worden. Nu het in de Richtlijn Steigers is beschreven, krijgt het wellicht dezelfde status als het unit rate systeem in de industrie.
Aan de hand van onderstaande figuren worden enkele basisrekenregels uitgelegd.
De hoogte van een steiger is van voetplaat tot bovenkant bovenste leuning (zie figuur 3.6¹).
Als uitgangspunt voor de totale lengte van een steiger geldt de som van alle afzonderlijke gevels, maar met de volgende correcties:
In het voorbeeld van figuur 3.6¹ is de steigerhoogte 11,50 m. De totale steigerlengte is volgens bovenstaande aanwijzingen 63 m, als volgt berekend:
Het gaat in dit voorbeeld dus om een steiger van 63×11,50 m = 724,50 m².
Figuur 3.6² laat zien hoe moet worden omgegaan met uitwendige en inwendige hoeken groter dan 90º. Bij de uitwendige hoek wordt de steiger ten opzichte van de gevellengte een stukje langer.
Een derde methode voor het afrekenen van uitgevoerde werkzaamheden is op basis van regie. Er zijn hierbij twee mogelijkheden:
Een steigervloer, veelal werkvloer genoemd, bestaat uit één of meer vloerdelen die zelf een last kunnen dragen. Dit kunnen geprefabriceerde vloerdelen zijn zoals platforms en stalen systeemvlonders, die constructief in de gehele steiger kunnen worden meegenomen. De fabrikant geeft aan voor welke belastingklasse de prefab vloerelementen geschikt zijn. Dit kan ook zijn aangegeven op het platform zelf.
Steigerdelen zijn gezaagde, ongeschaafde, vurenhouten delen van Europees dennen en/of Europees Douglas. Geschaafde delen zijn te glad, vooral bij regen en in de winter. De belastingklasse van steigerdelen hangt af van hun dikte en van de kortelingafstand (zie par. 3.1 Belasten van steigervloeren). Over het algemeen worden steigerdelen ingezaagd op de volgende minimale afmetingen:
In Nederland worden in de industrie steigerdelen de 50 x 200 gebruikt. De staanderafstanden en het aantal kortelingen zijn dan dienovereenkomstig aangepast, waarbij de maximale afstand tussen de staanders 1,80 m bedraagt.
De afkeurmaatstaven van houten steigerdelen zijn beschreven in par. 5.5 Afkeurmaatstaven steigermateriaal. Voorts worden aan houten steigerdelen de onderstaande eisen gesteld.
De aan de kramplaat te stellen eisen zijn:
Andere systemen om scheuren en vervorming te voorkomen mogen slechts worden toegepast nadat ze zich in de praktijk hebben bewezen. Maar er moet wel worden voldaan aan de beschreven materiaaleisen.
Aan stalen elementen worden de volgende eisen gesteld:
Algemeen
Het spreekt voor zich dat steigerdelen en vloerelementen alleen worden gebruikt voor het doel waarvoor ze zijn gemaakt: toepassing in een steiger. En ook dat vloeren per definitie dicht liggen en de opening tussen gevel/object zo klein mogelijk is. Relevante paragrafen over deze en andere zaken materie zijn:
De diagonaal functioneert als stabiliteitselement in een steigerconstructie. Afhankelijk van het constructieve ontwerp moet een diagonaal zowel trek- als drukbelasting kunnen overbrengen. In deze paragraaf wordt ingegaan op de invloed van de diagonaal op de stabiliteit van de steigerconstructie.
De steigerconstructie kan verticaal worden onderverdeeld in drie vlakken (zie figuur 4.2.1¹):
In het horizontale vlak beperkt de steiger zich tot het vlak van de werkvloeren (x-y).
Deze paragraaf beschrijft de toepassing van diagonalen als stabiliteitselementen.
Vlak binnenstaanders (x-z vlak)
Het vlak van de binnenstaanders wordt in de y-richting (loodrecht op de gevel) verankerd aan de gevel. Additionele stabiliteit in de x-richting (evenwijdig aan de gevel) wordt gerealiseerd door bijvoorbeeld V-ankers of een verankering over bijvoorbeeld twee staanders toe te passen. Zie hiervoor par. 3.3 Verankering. Afschoren naar de gevel kan ook, evenals een koppeling aan een steiger die er loodrecht op staat. Diagonalen in dit vlak zijn niet wenselijk omdat ze de werkzaamheden belemmeren. De stabiliteit van dit vlak moet zoveel mogelijk zonder diagonalen gerealiseerd worden.
Doorgang of overbrugging
Een uitzondering hierop is het maken van een doorgang of overbrugging in het binnenvlak (x-z vlak), zie figuur 4.2.1². De krachten die hierbij optreden kunnen worden afgedragen door de overbrugging af te schoren. Uitgangspunten hierbij kunnen bijvoorbeeld zijn:
Vlak buitenstaanders (x-z vlak)
Bij de beoordeling van het vlak van de buitenstaanders is het van belang of dit vlak zelf zijn stabiliteit moet verzorgen. Het is ook mogelijk dat de krachten via de werkvloer (x-y vlak) naar de gevel kunnen worden afgeleid. In de meeste gevallen zal het vlak worden geschoord om de stabiliteit te realiseren en om de windwrijving langs de gevel – en gedeeltelijk de windbelasting aan de kop van de steiger – naar de grond over te dragen.
Diagonalen in systeemsteigers:
Diagonalen in buis- en koppelingensteigers:
Diagonalen per vak laten verspringen
Diagonalen die per vak verspringen (zie figuur 4.2.1³) leiden statisch gezien tot een betere verdeling van de belasting. In de praktijk zal dit niet vaak gebeuren, omdat het werken in kolommen makkelijker is.
Grotere slaghoogten
Bij slaghoogten van bijvoorbeeld drie meter ligt het voor de hand voor de diagonalen een lagere hoogte te kiezen, bijvoorbeeld 2,0 m. Er is dan een tussenslag nodig.
Vlak loodrecht op de gevel (y-z vlak)
Meestal krijgt dit vlak zijn stabiliteit doordat het is verankerd aan de gevel of dat het gesteund wordt door langsliggers (bij buis- en koppelingensteigers).
Nadere stabilisatie is noodzakelijk als:
Vlak van de werkvloer (x-y richting)
De stabiliteit van de werkvloer in x-y richting is vaak alleen afhankelijk van de verankering van de steiger aan de gevel. Bij sommige systeemsteigers kan de systeemvloer voor stabiliteit in het vlak zorgdragen. Toepassing van diagonalen kan noodzakelijk zijn als:
Ruimtesteigers kenmerken zich door een 3D toepassing (zie ook figuur 4.2.2). Statisch gezien onderscheiden we:
Kniklengte
De maatgevende kniklengte of wel de gestabiliseerde lengte van een steiger wordt veelal bepaald door de positie van de diagonalen. Door een staander in twee richtingen af te schoren wordt lokale stabiliteit verkregen.
Over het algemeen geldt dat bij ruimtesteigers de kniklengte niet meer dan twee meter mag zijn. Ruimtesteigers met grotere kniklengten dienen te worden berekend.
Behalve de sterkte moet ook de globale stabiliteit [weerstand tegen kantelen of afschuiven] van de steiger worden beoordeeld. Hierdoor kan het bijvoorbeeld nodig blijken dat de steiger moet worden gestabiliseerd, bijvoorbeeld met ballast, tuien of steunberen.
Algemeen
In een eenvoudige berekening wordt uitgegaan van een vakwerk staaf met aan het begin en eind een scharnier. In een nauwkeurige berekening worden de eigenschappen van de verbinding tussen diagonaal en staander meegenomen. [verende aansluitingen]
Draagkracht van systeemdiagonalen
De fabrikant verstrekt informatie over de belasting die systeemdiagonalen kunnen opnemen. Hierbij moet rekening worden gehouden met de excentriciteit van de verbinding staander-diagonaal en de eigenschappen van de aansluiting aan de staander. Een grotere excentriciteit heeft een ongunstige invloed op de opneembare belasting.
Diagonalen in buis- en koppelingensteiger
De belasting die diagonalen kunnen opnemen wordt bepaald aan de hand van de normen voor het berekenen van staalconstructies.
Hierbij dient rekening te worden gehouden met:
NB Elke slag moet worden geschoord.
Wat zeker niet doen
A. Slag overslaan. ( zie figuur 4.2.33 A )
B. Diagonalen over twee slagen (grotere staanderbelasting). ( zie figuur 4.2.33 B )
C. Geen dwars- of langsligger ter plaatse van diagonaal. ( zie figuur 4.2.33 C )
Behalve de sterkte moet ook de globale stabiliteit [weerstand tegen kantelen of afschuiven] van de steiger worden beoordeeld. Hierdoor kan het bijvoorbeeld nodig blijken dat de steiger moet worden gestabiliseerd, bijvoorbeeld met ballast, tuien of steunberen.
Bouw je een steiger, dan heb je leuningen én kantplanken, want die maken deel uit van het leuningwerk. Daarnaast voorkomen ze dat er materialen of voorwerpen van de werkvloer vallen.
Afmetingen
Aan leuningwerken worden de volgende eisen gesteld voor maatvoeringen en sterkte (NEN-EN 13374):
Zie figuur 4.3.11.
Sterkte
Zie figuur 4.3.12.
Maximale overspanning van leuningen
Bovenstaande sterkte-eisen leiden (proefondervindelijk) tot de volgende maximale overspanningen:
Separate leuninghouders
Als separate leuningstaanders worden gebruikt, moet de staander aan de onderzijde zijn uitgevoerd met een stift die minstens 80 mm lang is. De horizontale speling tussen stift en bus mag maximaal 4 mm zijn. De complete leuningconstructie dient de eerdergenoemde opwaartse belasting van 0,3 kN te kunnen opnemen zonder te worden uitgelicht. Bij korte leuningsegmenten kan daardoor een aanvullende borging noodzakelijk zijn.
Een steiger fungeert vaak ook als dakrandbeveiliging. Maar dat stelt eisen aan de positie van de bovenste werkvloer en de breedte ervan. In de meeste gevallen is het nodig dat de leuning ter plaatse van de dakrandbeveiliging moet worden versterkt volgens informatie van leverancier steigermateriaal (NEN-EN 13374). Figuur 4.3.2 geeft de mogelijkheden aan, gerelateerd aan de dakhelling.
| N.B. De breedte van steiger of werkvloer is gerekend van de buitenkant goot/dakoverstek/dakrand tot binnenkant leuningwerk | ||||||
| Benaming daktype | Hellingshoek | Mogelijke beveiligingsoplossingen | ||||
| A | B | C | D | E | ||
| Plat dak | 0 t/m 10° | X | X | X | X | X |
| Flauw hellend dak | 11 t/m 30° | X | X | X | X | |
| Hellend dak | 31 t/m 45° | X | X | X | ||
| Steil hellend dak | 46 t/m 60° | X | X | |||
| Wanddak | 61° en meer | X | ||||
| Figuur 4.3.2 Dakrandbeveiliging in relatie tot dakhelling | ||||||
Steigervloeren kun je bereiken via een ladder of trap. Voor grotere/hogere steigers treffen we ook wel speciale voorzieningen, zoals een trappenhuis of een personenlift. Per bedrijf kun je afspreken in welke situatie je welk type opgang toepast. Men moet streven naar:
Een belangrijke afweging hierbij zijn economische en ergonomische aspecten. Daarbij kunnen behalve de klimhoogte ook andere factoren een rol spelen zoals de klimfrequentie (hoe vaak moet men omhoog en omlaag) en het aantal personen dat van de opgang gebruik moet maken. Tevens zal er bij de keuze rekening mee moeten worden gehouden dat de gecreëerde toegangen moeten kunnen dienen als vluchtweg. Wat de juiste vluchtweg is,zal moeten blijken uit een goede risico-inschatting. Figuur 4.4 toont schematisch de genoemde drie varianten.
In steigers worden veelal stalen of aluminium ladders gebruikt, maar houten ladders zijn ook toegestaan.
Bij een ladderopstelling gelden de volgende regels:
Ladderopgangen
Ladderopgangen kun je binnen of buiten de steiger aanbrengen. Inbouwen betekent verlies van vloerruimte en een ‘gevaarlijke’ opening in de werkvloer. Het is daarom verstandig om ladderopgangen te situeren daar waar geen bouw- of transportwerkzaamheden moeten worden verricht, bijvoorbeeld aan de kop van de steiger. Bouw je de ladderopgang buiten de steiger dan is er geen verlies van vloerruimte. Een ladderopening in een werkvloer of bordes mag niet groter zijn dan voor normaal gebruik noodzakelijk is. Plaats de ladders boven elkaar (zie figuur 4.4.1). Op deze manier beperk je het gevaar in de vloeropening te stappen. De bovenste vloeropening moet in de ‘rugzijde’ worden afgezet met leuningwerk om in de opening te stappen te voorkomen.
Een trappenhuis zorgt voor een veilige wijze van personentransport van de ene naar de andere werkvloer. De voordelen ten opzichte van een ladder zijn:
Het gaat meestal om prefab trappen. De treden kunnen van hout zijn: van ongeschaafd hout of van multiplex met een antisliplaag. Stalen treden zijn van plaatstaal dat, om uitglijden te voorkomen, is geperforeerd.
Er bestaan twee soorten trappenhuizen (zie figuur 4.4.2):
Een trappenhuis kan zijn ingebouwd in de steiger, maar kan er ook buiten tegenaan zijn gesitueerd.
Systeemtrappen overbruggen doorgaans een hoogte van 2 m. Wanneer de werk- of verdiepingsvloeren meer of minder dan 2 m uit elkaar liggen maakt past men dat aan met bijvoorbeeld pijpen en koppelingen. Voor bijna elke trappenhuis heeft de leverancier en/of het montagebedrijf een oplossing. Er zijn ook trappen die een hoogte van 1 m overbruggen.
Inbouwtrappenhuis
Inbouwen van een trappenhuis in de steiger vraagt om minder vierkante meters, maar dit gaat ten koste van werk- en transportruimte op de werkvloer. Als het trappenhuis aan de kop van de steiger wordt gesitueerd, is een omloopvloer noodzakelijk.
Trappenhuis tegen de steiger aan
Trappenhuizen worden meestal tegen de steiger aan gesitueerd. Zo ontstaat een op zichzelf staand trappenhuis. Hierdoor kun je op elke slaghoogte/vloer van de trap stappen. Het trappenhuis staat dan meestal met de zijkant tegen de steiger. De werkvloer is dan in zijn geheel te benutten.
Als richtlijn geldt, indien niet door een RI&E kan worden aangetoond dat minder vluchtwegen ook toereikend zijn, een minimum van twee vluchtwegen bij een horizontale loopafstand van meer dan 30 meter.De horizontale en verticale loopafstand samen mogen niet meer bedragen dan 54 meter. In geval van bijvoorbeeld een tank met een diameter van 20 meter en 24 meter hoog moet in twee vluchtwegen voorzien worden.
Trappenhuizen functioneren ook wel als vluchtweg voor het personeel op de bouw, bijvoorbeeld bij dakbedekkingswerkzaamheden. Of als vluchtweg voor derden, bijvoorbeeld voor het personeel van een bedrijf dat in het betreffende object werkt. Het komt ook voor dat een trappenhuis wordt gebouwd voor een locatie waar veel mensen naar een bepaalde hoogte moeten. Bij de laatste twee categorieën trappenhuizen kunnen ten aanzien van veiligheid en sterkte aanvullende eisen worden gesteld, bijvoorbeeld door Bouw- en Woningtoezicht en/of de Brandweer. Het toepassen van het aantal vluchtwegen zal moeten blijken uit een RI&E. Een ladder kan dienen als vluchtweg maar de voorkeur gaat er naar uit om minimaal één vluchtweg te creëren d.m.v. een trappenhuis.
De vluchtwegen dienen gemarkeerd te zijn indien deze niet herkenbaar zijn of niet meer zichtbaar zijn bij het uitvallen van de verlichting.
Steigers worden vaak afgedicht met een bekleding, in de vorm van netten, zeilen of folie. De voordelen zijn divers:
Verreweg de meeste bekleding wordt gebruikt voor afdichting van de verticale vlakken. Het type bekleding is afhankelijk van de vraag welke functie(s) de bekleding moet vervullen. Figuur 4.5.1 geeft enkele voorbeelden van typen bekleding.
We onderscheiden:
Een kapafdichting zit aan de bovenkant van de steiger en wordt door middel van een kapconstructie bevestigd aan de staanders. Hierop wordt het zeil of de folie aangebracht en bevestigd. De kapconstructie moet vanzelfsprekend afwaterend zijn. Zie figuur 4.5.2.
Elke staander moet zo dicht mogelijk onder de kapafdichting aan de betonconstructie worden verankerd.
Voor het bevestigen van de bekledingen zijn er verende en vaste montagemethoden:
Het bekleden van steigers geeft meer winddruk en leidt dus tot grotere krachten. Dat geldt ook voor een kapafdichting. Er moet dan goed gekeken worden of de sterkte en stabiliteit van de steiger niet in gevaar komen. Dit aspect moet in de berekening worden meegenomen. Inhoudelijk komt één en ander aan de orde in paragraaf 2.4 Statische berekening en in paragraaf 3.3 Verankering.
Reclamedoeken en tenten
Ook een reclamedoek op een frame draagt krachten af naar de steigerconstructie. De steiger moet daarom ter plaatse van het frame extra worden verankerd.
Een (doorwerk)tent is in de regel geheel bekleed. Hij moet daarom worden berekend op sterkte, stabiliteit en voldoende geborgd zijn tegen opwaaien, verschuiven en kantelen.
Bij het werken op een steiger kunnen materialen vallen. Er moet worden voorkomen dat personen hierdoor worden getroffen. In deze paragraaf wordt aangegeven op welke manieren dat kan. Ook kantplanken hebben een preventieve functie, maar deze worden vooral gezien als onderdeel van het leuningwerk. Zie daarvoor paragraaf 4.3 Leuningen, kantplanken en dakrandbeveiliging.
Bronaanpak
Werken in de geest van de arbowetgeving houdt in dat een bronoplossing moet worden nagestreefd. In dit geval wil dat zeggen dat materialen en voorwerpen niet verder kunnen vallen dan het werkniveau op hoogte. Dit bereik je met:
Lager aangebrachte voorzieningen hebben qua veiligheid een lagere rangorde, want er wordt niet voorkomen dat materialen en voorwerpen kunnen vallen. Enkele voorbeelden:
Er kan ook worden gekozen voor een combinatie van genoemde voorzieningen.
Afdichting/bekleding
Het afdichten of bekleden van een steiger is een bronoplossing, die bovendien andere voordelen biedt, onder ander ten aanzien van het werkklimaat. De bekleding mag het leuningwerk niet vervangen. Zie voor een uitgebreidere beschrijving paragraaf 4.5 Afdichten en bekleden.
Dichte hekwerken
Dichte hekwerken of schotten worden ook gezien als bronoplossing. Ze moeten veelal worden gecombineerd met een bovenleuning, tenzij de sterkte van de constructie voldoet aan de sterkte- en doorbuigingseisen van leuningwerk.
Wat betreft de uitvoering van hekwerken geldt:
Hekwerken toepassen leidt tot meer winddruk en dus tot grotere krachten. Dat kan de sterkte en stabiliteit van de steiger in gevaar brengen, met andere woorden: dit aspect moet in de berekening worden meegenomen.
Voor netten geldt voor de uitvoering als valvoorziening dat de maasgrootte niet groter mag zijn dan 100 cm², waarbij de grootste breedte niet meer dan 50 mm mag bedragen.
Vangvoorzieningen op werkplekniveau
Een vangvoorziening is slechts een bronoplossing indien hij ter hoogte van het werkniveau wordt aangebracht. Het kan hier gaan om een constructie met netten of met beplating. Voor deze vangvoorziening geldt:
Vangvoorzieningen op een lager niveau dan het werkniveau
De vangvoorziening kan ook op een lager niveau worden aangebracht. Maar het is dan geen bronoplossing meer. Hij kan aansluiten op een lager gelegen werkvloer (figuur 4.6.12) of doorlopen tot aan de gevel (figuur 4.6.13). De toepassingsvoorwaarden zijn:
| X | Y |
| 1,50 m | 3,00 m |
| 2,00 m | 5,00 m |
| 2,50 m | 7,00 m |
| 3,00 m | 9,00 m |
| 3,00 m | 10,00 m |
| Figuur 4.6.14 Relatie tussen uitsteekbreedte X en valhoogte Y | |
Op plaatsen waar voetgangers door vallende voorwerpen kunnen worden getroffen (langs, door of onder de steiger) moet een vangvoorziening worden aangebracht. Deze voorziening moet bestaan uit een overkapping in combinatie met een hekwerk, of een gelijkwaardige oplossing. Ook hier moet de uitvoering en sterkte zijn afgestemd op de aard, zwaarte en omvang van de mogelijk vallende voorwerpen. De breedte van de overkapping is mede gerelateerd aan het te verwachten aantal personen dat ervan gebruik gaat maken.
Een overkapping is eveneens nodig voor toegangen tot de bouw en voor degenen die zich in een onveilige zone moeten begeven, bijvoorbeeld om een bouwlift te bedienen.
Er kan tenslotte worden gekozen voor het inrichten van een veiligheidszone, beneden naast de steiger. In figuur 4.6.14 is te zien dat de valcurve van de meeste vallende voorwerpen op een gegeven moment verticaal gaat verlopen. Dit gebeurt na een val van 9 à 10 meter. Ze bevinden zich dan circa 3,00 m buiten de steiger. Met andere woorden, een veiligheidszone van 3 m buiten de steiger zou ongeacht de hoogte normaalgesproken voldoende moeten zijn.
Echter naarmate de hoogte toeneemt is de kans groter dat vallende voorwerpen onderweg een constructiedeel raken, waardoor ze verder van de steiger terecht kunnen komen. Bovendien gaat de wind een grotere rol spelen. Bij de in figuur 4.6.3 genoemde veiligheidszones is daarmee rekening gehouden. In geval van publieksgevoelige buitenruimten is dit aan te raden.
Veiligheidszones moeten ontoegankelijk worden gemaakt en als zodanig worden afgezet/gemarkeerd.
| Relatie werkhoogte en breedte veiligheidszone | |||
| Werkhoogte (m) | Veiligheidszone (m) | Werkhoogte (m) | Veiligheidszone (m) |
| 10 | 3,00 | 90 | 11,00 |
| 15 | 3,50 | 100 | 12,00 |
| 20 | 4,00 | 110 | 13,00 |
| 30 | 5,00 | 120 | 14,00 |
| 40 | 6,00 | 130 | 15,00 |
| 50 | 7,00 | 140 | 16,00 |
| Figuur 4.6.3 Breedte van veiligheidszones | |||
Een personen- en/of goederenlift dient voor het verticaal verplaatsen van goederen, personen of de combinatie daarvan. We onderscheiden de volgende soorten tijdelijke liften:
Zoals de naam al aangeeft is hij uitsluitend bestemd voor goederen, dus het vervoer van personen is nadrukkelijk verboden.
Positiebepaling van de lift
De juiste positie van de lift moet tijdig worden bepaald. Dit onderwerp moet aan de orde komen in de startbespreking met relevante partijen. Het gaat hier niet alleen om de logistiek gezien meest gunstige plaats, maar ook om onveilige situaties te voorkomen, vooral beneden. Denk hierbij aan gevaren voor andere gebruiksgroepen, passanten en bouwverkeer.
Ook de uitvoeringen/of soort van de lift moet in de startbespreking worden bepaald, zodat het liftmontagebedrijf de bijbehorende accessoires / voorzieningen kan aanvoeren.
Verankering van de lift
Een lift moet onafhankelijk staan en mag dus niet aan de steiger worden verankerd. Verankeren moet aan de achterliggende constructie. Een steiger is namelijk in de regel niet berekend op de belasting van de bewegende lift. Een tweede reden is, dat als er steigerverankeringen worden verwijderd een lift ongemerkt en onbedoeld onverankerd kan komen te staan.
Indien verankering aan de steiger de enige reële optie is, mag dit alleen met toestemming van degene die verantwoordelijk is voor de steiger. De constructeur moet dit in zijn berekening meenemen.
Aandachtspunten bij montage en demontage van steiger en lift
Bij montage van liften onderscheiden we vijf werkgebieden. Figuur 1.2.3.1 geeft aan welke partijverantwoordelijk is voor welk werkgebied.
| Werkgebied | Montageverantwoordelijk |
| Opbouw steiger | Steigermontage bedrijf |
| Opbouw lift | Liftenmontage bedrijf |
| Beveiligen ruimte tussen steiger en lift | Steigermontage bedrijf / Liftenmontage bedrijf |
| Verankering lift | Liftenmontage bedrijf |
| Aanbrengen stopplaats / sluithek / afslag | Liftenmontage bedrijf |
Figuur 4.8.1.1 Verantwoordelijkheden en werkgebied | |
Onderlinge afstemming
Meestal is er onderlinge afstemming nodig tussen lift- en het steigermontagebedrijf, want een lift wordt in de regel pas geplaatst als de steiger er al staat. Dit betekent dat daarna het steigermontagebedrijf weer in actie moet komen, bijvoorbeeld om voorzieningen bij de stopplaatsen aan te brengen. Om dit in goede banen te leiden moet de positie van de lift bij het steigermontagebedrijf bekend zijn. Ook na het demonteren van de lift is er weer afstemming nodig, onder andere om de leuningonderbrekingen ter plaatse van de stopplaatsen onmiddellijk te herstellen.
Afstand tussen platform en steigervloer
Om knelgevaar bij een passerend platform te voorkomen moet de horizontale afstand tussen stopplaatshek en platform aan een minimale maatvoering voldoen, deze maatvoering is afhankelijk van de hoogte van de gebruikte afscherming. Zie figuur 4.8.2.1 en figuur 4.8.2.2 voor toepassing van een goederenlift.
De aansluiting van het platform met het steiger kan op twee manieren plaatsvinden:
Bij gebruik van een gereduceerde hoogte van een stopplaatshek wordt de afstand tussen goederenlift en steiger groter.
Verankering
De verankering moet de horizontale krachten loodrecht op en parallel aan de gevel opnemen. Bepalend voor de grootte van de optredende krachten in de verankering zijn o.a. type / aard van de verankering, ankerafstand, lift specificaties en afstand van de lift tot de constructie. In overleg met relevante partijen moet dit dus worden vastgelegd.
Indien de lift wordt verankerd aan de steiger zal dit door de constructeur van de steiger in zijn berekeningen meegenomen dienen te worden.
Stopplaatshekken
De hoogte, positie van de stopplaatshekken is afhankelijk van het soort lift[en] die bij het project gebruikt zal worden. Afstemming met de relevante partijen is dus noodzakelijk.
De opbouw van de lift moet worden uitgevoerd door een liftmonteur. Verankering van de lift moet worden uitgevoerd door een liftmonteur. Overleg met de constructeur van de steiger is nodig indien de verankering van de lift aan de steiger noodzakelijk is. Dan is een berekening van deze uitvoering van de verankering vereist. Het aanbrengen van stopplaats en stopplaatshekken, inclusief de basisafscherming moeten door de liftmonteur en de steigermonteur worden aangebracht. Ophoging van de lift moet door een liftmonteur geschieden.
In de afgelopen decennia werd er van uitgegaan dat een metalen steiger geaard moest zijn. Dit op basis van bepalingen uit de norm NEN 1010 (Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties), de hierbij behorende Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR 5310, Publicatieblad nr 6 Stalen steigers en zijn opvolger Beleidsregel 7.4-5 (beide van de Nederlandse Arbeidsinspectie).
Enkele voorbeelden van bepalingen die je daarin tegen komt:
Kortom, de regels bieden weinig duidelijkheid en bovendien is er geen concrete wijze van aarding beschreven. Deze paragraaf van de Richtlijn Steigers beoogt die duidelijkheid te geven.
Ontstaan van aardingsvoorschriften
Voorschriften over het aarden van steigers zijn ontstaan in een tijd waarin de “directe” beveiliging niet het niveau had wat hij nu heeft. Een tekort moest worden opgevangen door aarding, een “secundaire” beveiliging. Dit is af te leiden uit enkele in genoemde regelgeving genoemde waarden. Een voorbeeld: de in NEN 1010 voorgeschreven maximale aardweerstand van 50 Ω (Ohm) is afkomstig van de aardlekbeveiliging van 500 mA.
Praktische invulling nu
Aarding is altijd de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever en dient uitgevoerd te worden door een daartoe bevoegde installateur.
Als er geen elektrische arbeidsmiddelen op de steiger worden gebruikt of geen elektrische installaties op de steiger aanwezig zijn hoeft de steiger niet te worden geaard omdat er geen potentiaalverschil aanwezig is.
In de Arbowet staat het volgende voorschrift:
Alle metalen delen van stalen steigers moeten zijn verbonden met een beschermingsleiding, wanneer zich op, langs, aan of boven de steigers elektrische kabels of leidingen bevinden, die kunnen zijn aangesloten op een onder spanning staand elektriciteitsnet.
Met het “aarden” van een steiger wordt bedoeld dat de steiger wordt verbonden met de aarding van de elektrische installatie. Met als doel een eventueel potentiaalverschil (het verschil in voltage tussen twee geleiders, zoals stroomkabel en steiger)te voorkomen.
Een potentiaalverschil kan ontstaan door:
Algemene aanvullende eisen in de procesindustrie
Steigers in de procesindustrie die geleidend zijn verbonden met een staalconstructie of equipment hoeven niet te zijn voorzien van een aardkabel. Alle vrijstaande steigers, inclusief verrijdbare steigers, moeten van een aardkabel van ten minste 25 mm2 worden voorzien en worden verbonden met de aarde van de constructie of equipment. Dit hoeft niet wanneer de voedingsspanning van de elektrische apparatuur op de steiger bij een spanning hoger dan 50 V wisselspanning of 110
V gelijkspanning en niet hoger dan 380 V beveiligd is met een 30mA aardlekschakelaar. In alle andere gevallen dienen op een werkvergunning de van toepassing zijnde maatregelen te worden opgenomen.
De aardleiding moet van deugdelijke klemmen worden voorzien met aan de steiger een speciale aardkabelkoppeling en aan de staalconstructie een klem met gepunte borgbout. De aardkabel dient door een deskundige te worden aangebracht en visueel gecontroleerd. Voor de chemische en petrochemische industrie kunnen afwijkende en extra voorschriften gelden.
Aandachtspunten:
In de bouw en industrie wordt steigerveiligheid vaak in verband gebracht met de veiligheid voor de gebruiker. Dat is misschien wel logisch, maar de veiligheid van de steigerbouwers moet natuurlijk ook zijn gewaarborgd. Het belangrijkste gevaar voor een steigerbouwer is van hoogte te vallen. In deze paragraaf is beschreven wat de uitgangspunten zijn en hoe je vallen van hoogte moet voorkomen.
De Arbowetgeving schrijft voor dat een werkgever de gevaren bij het werk zoveel mogelijk bij de bron moet voorkomen of indien dit niet mogelijk is beperken door technische maatregelen. Het uitgangspunt bij het nemen van technische maatregelen is een collectieve voorziening. Een collectieve voorziening biedt een veilige werkplek voor meerdere personen die gelijktijdig of kort op een volgend werkzaamheden verrichten. Bij de montage en demontage van steigers houdt dit in dat er gewerkt wordt vanaf een veilige werkvloer of dat het gevaar is tegengegaan door het aanbrengen van doelmatig leuningen of andere voorzieningen. In sommige gevallen is het niet mogelijk collectieve voorzieningen aan te brengen en mag worden volstaan met het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zoals harnasgordels met lijnen. Een PBM is een persoonlijk uitrustingsstuk wat op/aan het lichaam gedragen wordt.
Dit mag alleen als kan worden aangetoond:
De werkgever is verantwoordelijke voor een veilige werkwijze. Indien de toepassing van collectieve voorzieningen niet of beperkt mogelijk is zal de werkgever dit aantoonbaar moeten maken, bijv. middels een risico-inventarisatie en evaluatie. De werkgever dient zijn werkmethode altijd te spiegelen aan de stand van de techniek.
Ondanks dat de harnasgordel weliswaar tot de standaard uitrusting van de steigerbouwer behoort, mag men hier dus niet op voorhand voor kiezen. Een collectieve voorziening zoals leuningwerk verdient de voorkeur boven de harnasgordel. Met leuningwerk voorkom je een val, terwijl je met een harnasgordel alleen de gevolgen van de val beperkt. Het gebruik van de harnasgordel kan ook bij de algemene toepassing van een collectieve voorziening nodig zijn, bijv. bij de montage van uitbouwen.
Een collectieve beveiliging biedt een veilige werkplek voor één of meerdere personen die gelijktijdig of kort opeenvolgende werkzaamheden verrichten. Er zijn meerdere mogelijkheden om tijdens de montage en demontage collectieve beveiliging toe te passen, voorbeelden hiervan zijn:
Let op! Als de steiger bestemd is als metselsteiger dienen uitschuifkortelingen gebruikt te worden
Systemen met voorloopleuningen
Voorloopleuningen beveiligen een werkvloer tot dat de definitieve leuningen zijn geplaatst. Er zijn
meerdere typen voorloopleuningen:
Bij de toepassing van voorloopleuningen zijn er de volgende aandachtspunten:
Bij deze methode (met voorloopleuningen) wordt er gewerkt met een hulpslag waarop een hulpvloer wordt gelegd van 3 steigerdelen breed. Op deze vloer zijn alleen deskundigen van het steigermontagebedrijf actief. Vanaf de hulpslag/vloer wordt de werkslag aangebracht waarop weer een hulpvloer komt van 3 steigerdelen breed. Nadat deze vloer over de volle breedte zo goed mogelijk is dichtgelegd en voorzien van heupleuningen is het een montagevloer en waar vanaf gemonteerd wordt….Deze kan na het aanbrengen van kantplanken en knieleuningen werkvloer worden. Figuur 5.1.11 geeft deze werkwijze aan. Klik op de afbeelding om deze te vergroten of download de afbeelding hier.
Systeem zonder voorloopleuningen
Bij dit systeem wordt het definitieve leuningwerk van een werkvloer aangebracht vanaf een ongeveer 1 m lager hulpvloer waarop aangelijnd gewerkt wordt totdat heupleuningen zijn aangebracht. Er wordt steeds gemonteerd vanaf een hulpvoer totdat de werkvloerhoogte is bereikt. Deze vloer is montagevloer totdat leuningen en kantplanken compleet zijn aangebracht. Figuur 5.1.12 geeft deze werkwijze aan. Klik op de afbeelding om deze te vergroten of download de afbeelding hier.
Grotere slaghoogten
Ook dit systeem kan worden toegepast bij slaghoogten groter dan 2,20 m. Dit vraagt echter om meer en/of hogere hulpvloeren, dus meer materiaalgebruik en extra montagehandelingen (figuur 5.1.13). Toepassing van het systeem met voorloopleuningen heeft dan de voorkeur.
NB Trappentorens en andere vormen van montagevloeren
Het komt ook voor dat een trappentoren wordt voorgetrokken, bijvoorbeeld bij een bestaand object, waar later steigerwerk op aan moet sluiten. Ook dan kun je met de eerdergenoemde systemen werken door montagevloeren in de trappentoren op te nemen, zodat de latere werkvloer vanuit een beveiligde uitgangspositie kan worden geformeerd. Een andere variant is een renovatie met een gedeeltelijk open gevel met bestaande vloeren, die als uitgangspunt voor een veilige steigerbouw kunnen dienen.
Er zijn ook hulpmiddelen die geen collectieve beveiliging bieden maar waarmee wel op individueel niveau een veilige werkplek gemaakt kan worden zonder gebruik te maken van persoonlijke beschermingsmiddelen. Een voorbeeld hiervan is een “montagetrap”. Deze kan bijvoorbeeld toegepast worden bij steigerconfiguraties waarbij door de uitvoering van de steiger niet of slechts gedeeltelijk gebruik kan worden gemaakt van een collectieve voorziening. Te denken valt aan steigers in de industrie. Deze hulpmiddelen worden ingezet vanaf een collectief beveiligde werkvloer.
Voor het toepassen van hulpmiddelen als individuele beveiliging zijn er de volgende aandachtspunten:
Het systeem van persoonlijke valbeveiliging (PVB) is de laagste in veiligheidsrangorde. Deze werkmethode komt in feite pas aan bod als andere maatregelen, bijvoorbeeld toepassing van één van de eerdergenoemde werkmethoden (de stand van de techniek), niet mogelijk zijn. Bijvoorbeeld in een industriële situatie waarin je te maken hebt met allerlei bestaande obstakels, zoals
leidingen, bordessen en constructieonderdelen.
In grote lijnen zijn er drie PVB-systemen:
Figuur 5.1.3 beschrijft deze drie systemen, met inbegrip van toepassingsvoorwaarden en eigenschappen.
| 5.1.3 Systemen met persoonlijke valbeveiliging (PVB) | |
Horizontaal lijnsysteem Op minstens 50 cm boven de standplaats van de monteur, bevestigd aan binnenstaanders of aan gevel/object Eigenschappen:
Steeds aan- en lospikken is niet nodig |  |
Verticaal lijnsysteem Bevestigingspunt op minstens 5 m boven persoon, aan vast of mobiel punt (bijv. een voorziening op of aan dak of tegen bestaande gevel). Toepassen in combinatie met chutesysteem of lijnsysteem met instelbare lijnklem. Eigenschappen:
Steeds aan- en lospikken is niet nodig. |  |
Dubbel aanlijnen Harnasgordel is voorzien van 2 korte lijnen met haken. Het systeem is erop gebaseerd dat de persoon altijd is aangelijnd en op minstens schouderhoogte is aangepikt. Eigenschappen:
|  |
Valgevaar is niet het enige gevaar waaraan de monteur bloot staat. Enkele andere gevaren zijn knellen, lawaai, oogletsel, kou en vocht. Er zijn voor hem dus meer persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) dan alleen de harnasgordel. De standaard uitrusting van de monteur behoort te zijn:
Met betrekking tot schouderbescherming geldt:
De meeste klachten bij schouderbelasting komen voort uit een verkeerd gebruik van het lichaam. Daarom wordt geadviseerd om het gebruik van een hulpmiddel, zoals schouderbescherming, te combineren met goede instructies t.a.v. het gebruik van de schoudermusculatuur. Wanneer een van beide niet klopt, zullen er altijd specifieke klachten blijven ontstaan. Hierdoor wordt de aversie tegen het gebruik van hulpmiddelen verder versterkt.
Minimale eisen schouderbescherming:
Op het gebied van PBM hebben werkgever en werknemer beiden verplichtingen. Deze komen voort uit de arbowetgeving. Figuur 5.1.5 geeft een samenvatting.
| werkgever | werknemer |
|
|
| Figuur 5.1.5 Verantwoordelijkheden PBM voor werkgever en werknemer | |
Worden de verplichtingen niet nageleefd dan kan een boete van de Nederlandse Arbeidsinspectie het gevolg zijn. Ook een werknemer kan worden beboet.
Een bedrijf kan een sanctiebeleid voeren. Zo’n regeling moet wel een betrouwbare basis hebben. Willekeur moet worden voorkomen, de regeling moet in goed overleg tussen werkgever en OR/ personeelsvertegenwoordiging zijn vastgesteld.
Klachten aan het bewegingsapparaat zijn een belangrijke oorzaak van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid, ook in de steigerbouw. Dit is het gevolg van te grote fysieke belasting. Daarom zijn hierover in de branches afspraken gemaakt en vastgelegd in de Arbocatalogi alsook in het A-blad Steigerbouw van Volandis. De Nederlandse Arbeidsinspectie hanteert deze afspraken bij het beoordelen of werksituaties aan de Arbowetgeving voldoen (Arbobesluit hoofdstuk 5). Deze paragraaf geeft een samenvatting van genoemde afspraken.
De lichamelijk zwaarste handelingen zijn:
Gemaakte brancheafspraken over tilnorm
Een goede werktechniek maakt het werk minder zwaar. De regels hiervoor zijn:
Afwisseling van werk
De wijze van belasting van een steigerbouwer kan eenzijdig zijn. Door steeds dezelfde handelingen te verrichten is er eerder sprake van gezondheidsklachten. Breng daarom zoveel mogelijk afwisseling aan in het werk van een steigerbouwer. Een voorbeeld: degene die steigerelementen aanpakt en weer doorgeeft wordt meestal het zwaarst belast. Laat die werkzaamheden daarom niet steeds door dezelfde persoon verrichten. Zo’n aanpak leidt tot een gevarieerder en meer verspreid belastingspatroon.
Kleding en persoonlijke bescherming
Werkkleding moet zijn afgestemd op het seizoen en de weersomstandigheden. De CAO-bouwbedrijf schrijft voor welke kleding door de werkgever moet worden verstrekt. De kleding moet onder meer beschermen tegen kou en neerslag, maar moet bovendien een zekere mate van dampdoorlatendheid bezitten. Bij blootstelling aan gevaarlijke stoffen dient de beschermende kleding hierop te zijn afgestemd.
Behalve goede kleding behoeft de steigerbouwer ook andere persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals een helm en veiligheidsschoenen. Een volledig overzicht hiervan is opgenomen in paragraaf 5.1.4 en een overzicht van de verplichtingen op dit gebied van werkgever en werknemer in paragraaf 5.1.5.
Algemene uitgangspunten
Bij het bouwproces van een steiger gelden de volgende algemene uitgangspunten:
Maatregelen
Bovengenoemde uitgangspunten moeten in ieder geval leiden tot de volgende maatregelen:
Zodra een steiger gereed is, wordt hij opgeleverd aan de opdrachtgever. Het kan ook gaan om een vooraf afgesproken deel van een steiger. De oplevering gebeurt door middel van een checklist.
In deze paragraaf is een voorbeeld opgenomen (figuur 5.4). Deze checklist kan desgewenst per bedrijf of opdrachtgever worden aangevuld, maar de in het voorbeeld genoemde aandachtspunten moeten altijd worden beoordeeld. Dus meer mag, maar minder niet. Het uitvoeren van periodieke inspecties wordt beschreven in paragraaf 6.3.
Het vereiste functieniveau van de persoon die de opleveringscontrole uitvoert is afhankelijk van de aard van de steiger, zie figuur 5.4.1¹. In hoofdstuk 7 “Functies, kerntaken en eindtermen” wordt uitgebreid ingegaan op de verschillende deskundigheidsniveaus.
| Steigerbouwbedrijf | ||
| Functieniveau | Monteren | Overdragen |
Hulpmonteur Monteur | Standaard configuratie | |
1e Monteur Voorman | Alle steigers | Standaard configuratie |
Alle steigers | ||
| Figuur 5.4.1¹ Vereiste functieniveaus bij opleveringscontroles | ||
Na controle en goedkeuring wordt de steiger overgedragen aan de afnemer van de steiger, de opdrachtgever dan wel de gebruiker. Dat kan gebeuren door middel van een steigerkaartprocedure, in de industrie scafftagprocedure genoemd. Het systeem bestaat uit een scafftaghouder waarin een scafftag wordt geschoven of bevestigd. Beide moeten weerbestendig zijn.
Zo lang de steiger in opbouw is moet dit duidelijk op de scafftaghouder te zien zijn. Bijvoorbeeld met de tekst “Niet betreden, steigerwerkzaamheden in uitvoering”. De scafftag (steigerkaart) ontbreekt dan. De scafftaghouder moet goed zichtbaar zijn, bevestigd aan de ladder of op een plek onmiddellijk naast de ladderopgang. Breng in geval van meerdere ladderopgangen overal een scafftag aan. Een voorbeeld van een eenvoudige versie is weergegeven in figuur 5.4.21 en 5.4.22.
Wijken steigers of steigervoorzieningen af, dan zijn soms extra veiligheidsvoorzieningen nodig. De scafftag moet dit dan duidelijk maken voor de gebruiker, door een gele scafftag toe te passen.Aan de volgende voorwaarden moet dan worden voldaan:
Het komt regelmatig voor dat slechts een deel van een in opbouw zijnde steiger wordt opgeleverd en vrijgegeven voor gebruik. Het vrijgegeven gedeelte moet dan duidelijk te onderscheiden zijn van het niet vrijgegeven gedeelte, bijvoorbeeld door een afzetting met leuningen of andere vorm van blokkade. In zo’n geval is alleen dubbel leuningwerk niet voldoende. Er moet ook met rood-witte markeringen en/of pictogrammen worden aangegeven dat de steiger achter de afzetting niet veilig is. Plaats deze waarschuwingen bij de afzettingen en bij ladderopgangen die naar het onveilige gedeelte leiden.
CHECKLIST VOOR (DEEL)OPLEVERING (VOORBEELD) | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Controlepunten | Ja | Nee | N.v.t | ||||||||
1. | Is de steiger gebouwd volgens tekening (of volgens standaard configuratie)? |
|
|
| ||||||||
2. | Staat de steiger op draagkrachtige ondergrond? |
|
|
| ||||||||
3. | Staan de staanders op voetplaten of voetspindels? |
|
|
| ||||||||
4. | Is de onderste ligger correct aangebracht? |
|
|
| ||||||||
5. | Zijn de staanderafstanden uitgevoerd volgens tekening (of volgens standaard configuratie)? |
|
|
| ||||||||
6. | Zijn de liggers aangebracht volgens tekening (of volgens standaardconfiguratie)? |
|
|
| ||||||||
7. | Zijn de diagonalen aangebracht volgens tekening (of volgens standaard configuratie)? |
|
|
| ||||||||
8. | Zijn de verankeringen aangebracht volgens tekening (of volgens standaardconfiguratie)? |
|
|
| ||||||||
9. | Zijn alle vloeren dichtgelegd? |
|
|
| ||||||||
10. | Zijn de leuningen en kantplanken aangebracht? |
|
|
| ||||||||
11. | Zijn alle vloeren veilig toegankelijk? |
|
|
| ||||||||
12. | Is het overtollig materieel opgeruimd? |
|
|
| ||||||||
13. | Is het steigerkaartsysteem / de opleveringsprocedure goed uitgevoerd? |
|
|
| ||||||||
14. | Zijn de liftstopplaatsen ingericht volgens tekening? |
|
|
| ||||||||
15. | Is de afstand tussen werkvloer en gevel (of object) 0,15 m? |
|
|
| ||||||||
16. | Is er sprake van een veiligheidsmarkering/afzetting? |
|
|
| ||||||||
17. | Zijn speciale constructies uitgevoerd volgens tekening? |
|
|
| ||||||||
Wanneer één of meer vragen met NEE moeten worden beantwoord, mag de steiger NIET worden gebruikt voordat de afwijkingen zijn verholpen. Indien de afwijking niet volgens de voorschriften is te verhelpen, moet hieronder worden aangegeven welke maatregelen zijn getroffen opdat de steiger veilig kan worden gebruikt. | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
| Figuur 5.4 Checklist voor (deel)oplevering (voorbeeld) | ||||||||||||
Op alle onderdelen van een steiger moet je kunnen vertrouwen. Want samen moeten ze tot een goede en veilige steiger kunnen worden opgebouwd. Dat betekent dat er behoefte is aan uniforme praktijkregels voor afkeur van steigermaterialen. Deze paragraaf beschrijft algemeen geldende regels. Voor meer gedetailleerde kwaliteitseisen en toleranties moet de fabrikant/leverancier worden geraadpleegd.
Het al dan niet afkeuren van een steigeronderdeel komt voor een deel gewoon neer op gezond verstand. Ernstig vervuilde, verontreinigde en/of verroeste materialen zijn nu eenmaal niet geschikt voor hergebruik. Ook niet bij vervormingen/beschadigingen, zoals knikken, deuken, insnijdingen en scheuren. En lasverbindingen mogen geen scheuren vertonen.
Buismaterialen en buisconstructies
(staanders, liggers, kortelingen, diagonalen enz.)
Staander-/liggerverbindingen
(verbinding tussen staanders, liggers en kortelingen bij systeemsteigers)
Losse koppelingen
(Boutkoppelingen en spiekoppelingen)
Spindels
(draaibare onderdelen voor hoogteverstelling)
Ladders en trappen
Werkvloeren
(stalen vlonders en roosters)
Steigerdelen
(Houten deel van 200 mm breed en min. 32 tot max. 50 mm hoog, maximaal 5 m lang)
Een steiger wordt vaak voor verschillende werkzaamheden gebruikt, door verschillende werkgevers, werknemers en zelfstandigen. Het multifunctionele karakter van een steiger is een groot voordeel, maar introduceert ook een gevaar. Als er vooraf geen duidelijke afspraken zijn gemaakt over het gebruik en dus over de wijze van steigeruitvoering, kan dit tot onveilige situaties leiden.
Het begint met het opstellen van een programma van eisen, met daarin onder meer het steigertype, de zwaarte van de steiger, slaghoogte, aantal vloeren, enz. Het resultaat hiervan moet de afspraken weergeven tussen opdrachtgever, steigerbouwbedrijf en gebruikers van de steiger. Een praktisch hulpmiddel hierbij is het “Steigervoorbereidingsformulier” dat in figuur 6.1.1 is opgenomen.
Onderstaand worden enkele belangrijke gevaren beschreven, te weten de gevaren van:
Projectgegevens | |
Project | ……………………………….. |
Projectleider | ……………………………….. |
(Hoofd)uitvoerder | ……………………………….. |
Steigergegevens |
|
Opdrachtgever steigerbouw | ……………………………….. |
Contactpersoon | ……………………………….. |
Steigerconstructeur 1) | ……………………………….. |
Toezichthouder steigerbouw (tijdens opbouw) | ……………………………….. |
Toezichthouder steigergebruik (tijdens gebruik) | ……………………………….. |
1) Indien wordt gebouwd volgens een standaard configuratie vervult de fabrikant/leverancier de rol van constructeur | |
| Aandachtspunt | Van toepassing (aankruisen) | Nadere toelichting |
Steigerbelasting | [..] Klasse volgens EN 12811 [..] Ondersteuningssteiger [..] Anders, namelijk | ——————————– |
Steigeruitvoering | [..] Standaardconfiguratie [..] Bedrijfsconfiguratie [..] Fabrikantconfiguratie | ——————————– |
Slaghoogte | [..] 2,00 / 2,20 m [..] Verdiepingshoogte [..] Anders, namelijk | ——————————– |
Steiger type | [..] Traditioneel [..] Idem, maar met bajonetsluiting [..] Systeem [..] Frame [..] Overige | ——————————– |
Gebruik uitbouwconsoles | [..] Vloerbreedte/-type: [..] Metselboy, opperboy: | ——————————– |
Verankering | [..] Standaard patroon [..] Afwijkend patroon [..] Anders, namelijk | ——————————– |
Steigerafdichting | [..] Netten; 50% of 90% [..] Zeil of folie: 100% [..] Kappen | ——————————– |
Omgevingsrisico´s | [..] Waterpartijen / sloten [..] Ontgraving [..] Putten/besloten ruimtes [..] Hoogspanningsleidingen [..] Openbare weg | ——————————– |
Ondergrond | [..] Vlak, draagkrachtig [..] Kelder / dak (draagkrachtig) [..] Anders, namelijk | ——————————– |
Opslagsteiger – Steigerklasse 6 | [..] Aantal: [..] Positie bekend: | ——————————– |
Liften | [..] Goederenlift [..] Personenlift [..] Personen/goederenlift [..] Posities bekend: [..] Liftboy | ——————————– |
Opgang | [..] Ingebouwd ladderhuis [..] Aangebouwd ladderhuis [..] Aangebouwde trappentoren [..] Vluchtwegen | ——————————– |
Steiger als valbeveiliging | [..] Ruwbouwbeveiliging [..] Dakrandbeveiliging | ——————————– |
Bouwkundige tekening | [..] Plattegronden [..] Doorsneden [..] Gevelaanzicht | ——————————– |
Steigertekening | [..] Door: | ——————————– |
Planning | [..] Door: | ——————————– |
Levering materiaal | [..] Eigen materiaal aannemer [..] Montage- of steigerbouwbedrijf [..] Derden / huur | ——————————– |
Aanvoer | [..] Voorwagen [..] Combinatie [..] Trailer [..] Aanhanger | ——————————– |
Opslag steigermaterieel | [..] < 10 m bouwwerk [..] > 10 m bouwwerk [..] Beschikbare opslagruimte | ——————————– |
Horizontaal transport | [..] Verreiker [..] Anders, namelijk | ——————————– |
Verticaal transport | [..] Torenkraan [..] Mobiele kraan [..] Anders, namelijk | ——————————– |
Opleveringsprocedure | [..] Vrijgaveformulier [..] Labelprocedure [..] Wijze (per slag, per gevel, etc) | ——————————– |
Figuur 6.1.1 Steigervoorbereidingsformulier |
De zwaarteklasse van een steiger is afhankelijk van de te verwachten belasting. Belangrijke vragen daarbij zijn:
De meest voorkomende steigerklasse is klasse 4 (3,0 kN/m2). Deze klasse is geschikt voor bijvoorbeeld metselwerk, inclusief materiaalopslag.
Paragraaf 3.1 “Belasten van steigervloeren” gaat dieper op deze materie in. Andere in dit verband relevante paragrafen zijn “Standaard configuraties” (2.2) en “Aandachtspunten steigerontwerp” (2.3).
Het komt regelmatig voor dat er naast een steiger graafwerkzaamheden worden uitgevoerd. Om ondergraving van de steiger te voorkomen moeten de maatregelen worden genomen die in figuur 6.1.3 zijn weergegeven:
In de inleiding is gesproken over afspraken tussen de verschillende partijen om alle gebruikers in staat te stellen vanaf een veilige steiger te werken. Het komt nogal eens voor dat sommigen zich niet aan de afspraken houden en veranderingen aanbrengen in de steiger. Er worden dan onderdelen weggehaald of verplaatst, zoals leuningen, liggers, steigerdelen, uitbouwconsoles of verankeringen.
Het zal duidelijk zijn dat dit gevaren introduceert en zelfs kan leiden tot bezwijken of omvallen van de steiger en/of tot vallen van hoogte. Daarom dient een ieder zich aan de volgende regels te houden:
Hoofdstuk 7 “Functies, kerntaken en eindtermen” gaat nader in op de kwalificaties van genoemde bevoegde en terzake deskundige personen en ook op die van de verschillende categorieën monteurs.
Worden er op de steigerwerkvloer werkplekverhogingen geplaatst dan gelden de volgende regels:
Het werken vanaf ladders en trappen opgesteld op steigervloeren is niet toegestaan, tenzij:
Het monteren, wijzigen en demonteren van steigers in de procesindustrie en energiesector brengt een aantal typische gevaren mee. Die gevaren kunnen worden veroorzaakt door de installatie maar ook door de te gebruiken gereedschappen en/of werkmethodieken. Uitgangspunt is dat er onder alle omstandigheden een veilige werkplek is zodat werknemers en werkgevers niet betrokken raken bij (bijna) ongevallen, milieu-incidenten en schades aan installaties. Te denken valt aan de volgende gevaren:
NB Deze opsomming is niet limitatief.
In de werkvergunning worden bovenstaande en andere gevaren geregeld en beheerst indien deze van toepassing zijn. Bij werkzaamheden met een hoog risico kan een werkvergunning worden uitgebreid met een Taak-Risico analyse (TRA). Het is belangrijk dat alle werknemers op de werkplek de inhoud van de werkvergunning en/of TRA volledig tot zich hebben genomen, de voorwaarden kennen en elkaar helpen om afwijkingen van het werkproces ten opzichte van de werkvergunning te voorkomen. Het is aan te bevelen om het werkvergunningproces te completeren met een Laatste-Minuut-Risico-Analyse op de werkplek en het houden van voldoende supervisie die is gebaseerd op de aanwezige risico’s op de werkplek.
Gebruikers van een steiger werken vaak in weer en wind. Maar daar valt iets aan te doen. Om te beginnen door op het weer afgestemde werkkleding te dragen en door de steiger eventueel te voorzien van een afdichting/bekleding (zie par. 4.5).
Bij extreme weersomstandigheden is bovendien de persoonlijke veiligheid van de steigergebruiker in het geding (o.a. valgevaar, uitglijden, elektrocutie). Dit geldt bij:
Bij deze weersomstandigheden moet de steiger zo snel mogelijk worden verlaten. Het komt regelmatig voor, dat bij hevige wind de binders van de steigerbekleding bezwijken. Op die manier kunnen alsnog gevaarlijke situaties ontstaan indien men bij dat weer probeert de bekleding los of weer vast probeert te maken.
Het grootste gevaar, ook voor de omgeving, is het bezwijken of omvallen van de steiger. Factoren die daartoe kunnen bijdragen zijn:
Zie voor nadere informatie over ondergrond paragraaf 3.2 en over verankering paragraaf 3.3.
Steigerinspectie
Na extreme weersomstandigheden mag er pas weer op de steiger worden gewerkt na een inspectie en eventueel daaruit voortvloeiende herstelwerkzaamheden. Deze inspectie moet worden uitgevoerd door een terzake deskundige persoon (aangewezen voor de gebruiksfase) of een bevoegde persoon steigerbouw (van het steigerbouwbedrijf). Zie hoofdstuk 7 voor de kwalificaties van genoemde personen en paragraaf 6.3 voor inspecties. Overbelasting van de steiger door sneeuw hoeft niet te worden gecontroleerd middels berekening.
Extreme hitte en zonnestraling hebben weliswaar geen invloed op de veiligheid van de steiger, maar kunnen wel nadelig uitpakken voor de gezondheid van personen die daaraan worden blootgesteld. Van een werkgever wordt verwacht dat hij daartegen één of meer van de volgende maatregelen treft:
Het veilig en goed opbouwen van een steiger is belangrijk, maar dat geldt ook voor het in goede en veilige staat houden ervan. Omdat periodieke inspecties momentopnames zijn, moet iedere gebruiker van de steiger continu aandacht besteden aan de veiligheid ervan. In de praktijk zijn periodieke inspecties aan de hand van een checklist mogelijk. Figuur 6.3 geeft aan hoe zo’n formulier er uit ziet. Eventueel kan aan de hand van een RI&E de inspectiefrequentie per project worden bepaald. De verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van periodieke inspecties ligt bij de opdrachtgever/gebruiker.
Voor alle duidelijkheid, het is absoluut verboden om aanpassingen te doen aan in gebruik zijnde goedgekeurde steigers, tenzij dit gebeurt door daartoe bevoegde personen. Het is mogelijk dat met de gebruiker vooraf duidelijk is afgesproken welke onderdelen mogen worden gewijzigd, tijdelijk weggenomen of verplaatst. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij het meenemen van metselplatforms (bijv. metselboy). Dit moet dan in de opdracht zijn vastgelegd. Zie ook paragraaf 6.1 “Afspraken met gebruikers”.
Frequentie van inspecties
Op de volgende momenten moet een steiger worden geïnspecteerd:
De resultaten van de inspectie worden vastgelegd op de genoemde checklist (zie figuur 6.3) en bij gebruik van een steigerkaart eventueel op de steigerkaart/scafftag, zodat desgewenst kan worden aangetoond dat de inspecties daadwerkelijk hebben plaats gehad. Tekortkomingen moeten vanzelfsprekend zo spoedig mogelijk worden verholpen.
Tijdens het herstellen van eventuele tekorten en het doen van aanpassingen, zoals her- of verplaatsen van leuningen, vloerdelen enz. is het betreffende deel van de steiger verboden terrein voor steigergebruikers. Dit moet duidelijk worden aangegeven, bijvoorbeeld door het gedeelte af te zetten met lint en het aan te geven via steigerkaarten/scafftags. Bij het betreden van een steiger moeten de gebruikers zich ervan overtuigen dat de steiger veilig is en dat er geen sprake is van afzettingen en/of rode scaftags.
Is de steiger ogenschijnlijk weer gereed voor gebruik dan moet de opleveringsprocedure weer worden gevolgd (zie paragraaf 5.4). Gaat het om aanpassing in de categorie steigers van de hoogste moeilijkheidsgraad (zie figuur 2.3.2), dan moet daarbij worden teruggekoppeld naar de constructeur.
CHECKLIST VOOR PERIODIEKE INSPECTIE (VOORBEELD) | ||||||||
| ||||||||
| Controlepunten
| Ja
| Nee
| Opmerking
| ||||
1. | Staan de staanders op spindels of voetplaten en onderslagen om de druk goed te verdelen? |
|
|
| ||||
2. | Is de opgang goed begaanbaar en beveiligd? |
|
|
| ||||
3. | Staan de ladders onder de juiste hoek en zijn ze van goede lengte (1 m boven de vloer)? |
|
|
| ||||
4. | Is de toegang tot de werkvloer voorzien van een klaphekje? |
|
|
| ||||
5. | Is de steigervloer overal dicht? |
|
|
| ||||
6. | Zijn alle leuningen aanwezig? |
|
|
| ||||
7. | Zijn alle kantplanken aanwezig? |
|
|
| ||||
8. | Zijn alle diagonalen aanwezig? |
|
|
| ||||
9. | Zijn alle verankeringen aanwezig?(volgens het verankeringpatroon) |
|
|
| ||||
10. | Is de steiger met maximaal de toegestane belasting belast? Klasse 2: 1,5 kN/m2 (150 kg/m2) – Klasse 4: 3 kN/m2 (300 kg/m2) |
|
|
| ||||
11. | Is de ondergrond voldoende draagkrachtig? |
|
|
| ||||
12. | Is de steiger gevrijwaard van graafwerkzaamheden er onder of in de directe nabijheid? |
|
|
| ||||
13. | Is er bij elke opgang een steigerlabel aangebracht met de benodigde informatie over de steiger? |
|
|
| ||||
14. | Is het overtollig materiaal en afval opgeruimd? |
|
|
| ||||
15. | Is de werkvloer vrij van obstakels? |
|
|
| ||||
16. | Zijn de liftopstelplaatsen ingericht volgens tekening? |
|
|
| ||||
Opmerkingen / aktiepunten
|
Kopie aan:
| |||||||
| ……………………….. ……………………….. ……………………….. ……………………….. ……………………….. ……………………….. ……………………….. ……………………….. | |||||||
Inspectie uitgevoerd door
Naam : ……………………………….. Functie : ……………………………….. Datum vorige inspectie : …………………….. Paraaf : ……………………………….. Datum : ………………………………………
|
Gezien door uitvoerder:
……………………….. ……………………….. | |||||||
Figuur 6.3 Voorbeeld Checklist voor periodieke inspecties | ||||||||
